İran İnkılâbı’nın (1906-1911) Azerbaycan Edebiyatındaki Yansımaları Üzerine Bir İnceleme
(A Study on the Reflections of the Iranian Revolution (1906-1911) on Azerbaijani Literature
)
|
Author
|
:
Ali Erol
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2012
|
|
Number |
:
34
|
|
Page |
:
147-162
|
Özet
Tarihi boyunca stratejik konumu, yer altı ve yerüstü zenginlikleri nedeni ile sık sık dış müdahelelere maruz kalmış olan Kafkasya, pek çok direniş hareketlerine sahne olmuş, kavgalı bir coğrafyadır. Bölgede son zamanlara kadar devam edecek olan bu hareketlilik, edebî çalışmalarda dikkati çeken epik ve hamasi üslubun da önemli kaynakları arasında yer alır.
Azerbaycan edebiyatı, söz konusu gelişmeler sonucu olarak ortaya çıkan sosyo-psikolojik tavrın, kültürel çalışmaları şekillendirdiği sahalar arasında önemli bir yer tutar. Özellikle XIX. yy’ın son çeyreği ile XX.yy’ın başlarında, sahada edebi çalışmaların daha aktif ve daha dinamik bir nitelik kazandığı görülür. Bu süreçte Batılı fikirler ile birlikte, dış dünyadaki siyasi olayların, özellikle Türkiye ve İç Asya’da baş gösteren meşrutiyet ve bağımsızlık hareketlerinin rolü büyük olmuştur. 1906-1911 yılları arasında İran’da, efsanevî lider Setter Han liderliğinde yürütülen bağımsızlık mücadelesinin, edebi sahadaki yansımaları bu tavrın örnekleri arasında gösterilebilir. İran inkılabı olarak da bilinen bu hadiseyi edebi bir üslupla ele alıp işleyen söz konusu eserlerde, isyanın nedenlerini, meşrutiyetin halk üzerindeki etkilerini ve başlıca aktörler hakkındaki izlenimleri bulmak mümkündür.
Bu çalışmada İran İnkılâbı kronolojisi esas alınarak, Azerbaycan’da sürecin edebi çalışmalara hangi ayrıntılar çerçevesinde yansıtıldığı incelenmiştir.
<
Anahtar Kelimeler
İran İnkılabı (1906-1911), Azerbaycan Edebiyatı, Ali Ekber Sabir, Setter Han, Mehemmet Ali Şah
Abstract
Caucasia has always witnessed frequent foreign interventions because of its unique strategic location, underground and ground sources; it has seen many resistance movements throughout its history. Those movements which continued until recent times are one of the sources of a particular heroic and epic style in literary works.
Azerbaijani literature is one of the fields which the socio psychological attitude, as an outcome of the developments in the region, actually shaped cultural studies. We see a more active and dynamic phase in literature particularly in the last quarter of the 19th c and beginning of the 20th c. During those years western ideas, foreign political events and particularly constituionalism and independence movements in Turkey and Asia were particularly influential. The reflections of the indepence movement led by the legendary leader Setter Han during 1906-1911 on literary world can be cited as an example of that attitude. The movement also known as the Iranian Revolution, is treated in literary works with thoughts and impressions on the reasons of the rebellion, the influence of constitional monarchy on people and leading figures.
This article studies the effects of Iranian Revolution on Azerbaijani literature based on the Iranian Revolution chronology.
<
Keywords
Iranian Revolution (1906-1911), Azerbaijani Literature, Ali Ekber Sabir, Setter Han, Mehemmet Ali Şa
