SİRET ESERLERİNE GAZELİN GİRİŞİ VE HASANOĞLU’NUN “KİTAB-İ SİRET-İN NEBİ” ESERİNDEKİ GAZELLER
(The Introductıon Of Gazel To Sıreth Works And The Gazeles In Hasanoğlu’s “Book-ı Sıret-ın Nebı”
)
|
Author
|
:
Seyfettin Altaylı
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
|
|
Number |
:
|
|
Page |
:
|
Özet
İzzeddin Hasanoğlu XIII. yüzyılda yaşamış bir Azerbaycan şairidir. Hasanoğlu, XV. yüzyıl tezkirecisi Devletşah Semerkandi’ye göre Şeyx Cemalüddin Ahmed Zakir’in müridi olmuş, Horasan bölgesinde Esferayin/Asfarayin adlı yerde doğmuş meczup mutasavvıf bir şairdir. Bazı bilim insanları onun Horasan bölgesinde doğması ve burada yetişmesi sebebiyle Azerbaycan şairi olarak kabul edilemeyeceğini ileri sürmüşlerdir. Hasanoğlu’nun yaşadığı dönemler Horasan, Anadolu ve Azerbaycan’da aynı Türkçe konuşulmakta idi, ancak Azerbaycan’da konuşulan Doğu Oğuzca’sı ile Anadolu’da konuşulan Batı Oğuzca’sı arasında farklılaşmaların da görüldüğü çağlardır. Hasanoğlu’nun üzerinde çalıştığımız mesnevisinden yola çıkarak O’nun Güney Azerbaycan’da yaşadığı ve buradaki Türkçeyi benimsediği kanaatini taşımaktayız.
Fuad Köprülü, Hasanoğlu’nun yazdığı şiirlerinde kullandığı dile bakarak O’nu Azerbaycan şairleri içinde değerlendirerek tanıtmıştır. Yapılan araştırmalara göre şimdiye kadar Hasanoğlu’nun 3 Türkçe, 2 Farsça şiirinin olduğu kaydedilmiştir. Hatta Kıpçak şairi Seyfi Sarayi’nin Mısır’da Fars şairi Sadi’nin “Gülistan” adlı eserini tercüme ettikten sonra çevirinin sonuna Hasanoğlu’nun “Apardı könlümü bir xoş qemeryüz canfeza dilber” adlı gazelini ilave etmiş ve bu gazel günümüze kadar ulaşarak Azerbaycan’da son derece meşhur olmuştur. Bu durum da Memlük bölgesinin Harezm-Altın Orda-Azerbaycan-Anadolu coğrafyalarındaki edebi dillerin buluşma ve gelişme yeri olduğunu göstermektedir. Hasanoğlu’nun bu bölgede de tanınması onun şairliğinin büyüklüğünü göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Siret, Gazel, Hasanoğlu
Abstract
İzzeddin Hasanoğlu is an Azerbaijani poet who lived in 13th century. According to the writer Devletşah Samarkandi lived in 15th century, he was a follower of Sheikh Cemalüddin Ahmed Zakir and was born in a place called Esferayin / Asfarayin in the Khorasan region. Some scholars have claimed that he could not be accepted as Azerbaijani poet because he was born and grown up in Khorasan region. In the 13th century, when Hasanoğlu lived, the same Turkish was spoken in Khorasan, Anatolia and Azerbaijan. However, it is seen that some differences started between the Eastern Oghuz language spoken in Azerbaijan and the Western Oghuz spoken in Anatolia during this period. When we examine Hasanoğlu's mesnevi that we are working on, we come to the conclusion that he lived in South Azerbaijan and used the Turkish language spoken in this region in his work.
Our decedent scholar Fuad Köprülü has introduced Hasanoğlu as one of the Azerbaijani poets, based on the language used in his poems. According to the researches, it has been recorded that Hasanoğlu has 3 Turkish and 2 Persian poems so far. Kipchak poet Seyfi Sarayi translated Persian poet Sadi's "Gulistan" in Egypt and added Hasanoglu's lyric to the end of the translation called "Apardı könlümü bir xoş qemeryüz canfeza dilber". This lyric has reached today and became extremely famous in Azerbaijan. This situation shows that the Mameluk region is the meeting and development place of literary languages in the Harezm-Golden Horde-Azerbaijan-Anatolia geographies. The fact that Hasanoğlu is well known in this region shows the greatness of his poetry.
Keywords
Hasanoglu, Oghuz, South Azerbaijan, Khorasan
