Kırım Hanlığında Saray Protokolü
(Palace Protocol in the Crimean Khanate
)
|
Author
|
:
Mehmet ARPACI
A. Melek ÖZYETGİN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
62
|
|
Page |
:
190-212
|
Özet
Kırım Hanlığına ait yarlık (ferman) ve hatlar (mektup), devletin siyasi, sosyo-kültürel ve ekonomik yapısına dair önemli bilgiler içermektedir. Bu belgeler diplomatik yazışmalar olmaları nedeniyle, özellikle hanlığın uluslararası ilişkilerini aydınlatan birinci elden kaynak değeri taşımışlardır. Yazışmalardan anlaşıldığı üzere Kırım Hanlığının devlet yapısı temelde Cengiz yasalarına dayanmakla birlikte, Osmanlı etkisinin de görüldüğü özel bir konumdadır. İşte bu iki farklı devlet yapısından da izler bulunduran usul ve merasimlerin tamamı Kırım Hanlığı saray protokolünü oluşturmaktadır. Kırım Hanlığı dönemine ait diplomatik yazışmalar özellikle Kırım sarayında yabancı elçilere karşı uygulanan merasimleri, yabancı devletlerden yıllık olarak alınan vergi ve hediyelerin teslimindeki işlemleri, barış müzakereleri ile şartname imzalama geleneğini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyar. Aynı zamanda esir ve köle ticaretinde ile ilgili uluslararası uygulamalar da yazışmalarda mevcuttur.
Kırım Hanlığının eski devlet geleneğine ait uygulamaları tespit etmede yararlanılacak en önemli kaynaklar şüphesiz yabancı devletlere gönderilen yarlık ve mektuplardır. Zernov neşriyatı 378 adet belge ile bu yazışmaların en hacimlisini oluşturur. Çalışmada bu belgelerin tamamı orijinal metne dayanarak filolojik ve tarihsel perspektif içinde ele alınarak incelenmiştir. Bu noktada Kırım saray protokolü ile ilgili uygulamaların ortaya konulmasının yanında, bunlarla ilgili kullanılan terimlerin kökenleri hakkında da bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kırım Hanlığı, diplomatik yazışmalar, yarlık, Kırım Hanlığı saray teşkilatı, Kırım diplomasi geleneği.
Abstract
The edicts and letters belonging to the Crimean Khanate contain important information about the political, socio-cultural and economic structure of the state. Since these documents are diplomatic correspondences, they have a source value of the first-hand, illuminating especially the international relations of the Khanate. As it is understood from the correspondences, the state structure of the Crimean Khanate is based on the Genghis laws, but it is also in a special position where the Ottoman influence is observed. All the procedures and ceremonies that contain traces from these two different state structures constitute the palace protocol of the Crimean Khanate. The diplomatic correspondences of the Crimean Khanate period particularly reveal the ceremonies against foreign ambassadors in the Crimean palace, procedures during the delivery of taxes and gifts received from foreign states annually, and the tradition of signing peace negotiations and specifications. At the same time, international practices related to captive and slave trade also exist in this correspondences.
Undoubtedly, the most important sources to be used in determining the practices of the ancient state tradition of the Crimean Khanate are the edicts and letters sent to foreign states. The publication of Zernov forms the most volume of these correspondences with 378 documents. In this study, all of these documents have been examined in the philological and historical perspective based on the original text. At this point, in addition to introducing the practices related to the Crimean palace protocol, it gives information about the origins of the terms used.
Keywords
Crimean Khanate, diplomatic correspondences, yarlik, the palace organization of The Crimean Khanate,
