Özet
DİVAN EDEBİYATI GELENEĞİ BAĞLAMINDA GEVHERÎ’NİN ŞİİRİ
Gevherî, yaşamına ilişkin bilgilerin sınırlı olduğu XVII. yüzyıl söyler-yazar Türk halk şairlerindendir. Asıl adı Mehmed olarak saptanan şairin İstanbullu olduğu öngörülmüştür. Gevherî’nin doğum ve ölüm tarihleri konusunda da çelişki söz konusudur. Ancak onun XVII. yüzyıl Türk halk şairleri içerisinde hece ve aruz ölçüleriyle şiirler söylemiş ve yazmış kıymetli bir şair olduğu kesindir. Gevherî’nin şiiri, divan şiiri geleneği ile bire bir örtüşür. Gevherî’nin sadece aruz ölçüsüyle yazdığı şiirler değil; koşmaları dahi divan şiiri geleneği ile paralellik gösterir. Gevherî, şiirinde vurgunu olduğu sevgiliden bahsetmiş ve aşk kavramını işlemiştir. Söz konusu aşk, yer yer “sen”e seslense de ağırlıkla “ben”e seslenmektedir. Bu da divan şiiri geleneğinin temel yapı taşlarından birini yansıtır. Gevherî’nin şiiri gerek biçim ve gerek içerik açısından divan şiiri ile ilişki içerisindedir. Bu ilişki, Gevherî’nin bir halk şairi olmasına karşın; divan şiiri geleneğinden ne denli beslenmiş olduğunu gösterir. Bu doğrultuda; Gevherî Divânı başlangıcından sonuna özenle ve eksiksizce taranmış; saptanan örnek metinler açıklamalarıyla ve divan şiirine olan ilişkileriyle birlikte verilmiştir. Böylelikle; Gevherî örneğinde divan şiirinin Türk halk şiirine etkisi ve Gevherî şiirinin kapsamı ortaya konmuş olundu.
Anahtar Kelimeler
Türk Halk Edebiyatı, Divan Edebiyatı, Gevherî, Gevherî’nin Şiiri, XVII. Yüzyıl.
