Özet
Yunus Emre’de “Bir Tanrı” Kalıp İfadesi Üzerine
Yunus Emre Türk dilinin en önemli şairleri yer arasında yer alan seçkin şahsiyetlerden birisidir. Onu bu derece öne çıkaran düşünce dünyası olduğu kadar, düşüncelerini güzel ve derinlikli bir yapı ile de dile getirebilmesidir. Onun ifadelerinde kendi döneminin özelliklerinin en güzel örneklerini görebildiğimiz gibi, geçmiş dönemlerin bazı arkaik unsurlarını da bulabilmekteyiz. Geçmiş dönemin izlerini yansıtan bu özellikler, Yunus Emre’nin düşünce ve ifade etme noktasında beslenme kaynaklarını da bize yansıtmaktadır.
Bu çalışmada Yunus Emre’nin şiirlerinde geçen “Bir Tanrı” kalıp ifadesinin geçtiği yerler tespit edilmiştir. “Bir” kelimesinin sayı sıfatı gibi kullanımdan isim gibi kullanıma geçişi örnekler üzerinden gösterilmiştir. Yunus Emre ve onun dönemindeki eserlerde görülen “Bir Tanrı”, kullanımının Hakaniye Türkçesi eserlerindeki “Bir Bayat, Bir İḍi, Bir Tengri” kullanımlarına denkliğine de işaret edilmiştir. “Yunus Emre Divanının farklı nüshalarında geçen “Tanrı” kelimesinin başka kelimelerle değiştirilmesinden hareketle günümüze doğru bu kelimenin kullanım alanının ve buna bağlı olarak da birlikte kalıp ifade oluşturduğu “Bir Tanrı” söz diziminin kullanım sıklığını yitirdiğini ortaya koymaya çalıştık.
Anahtar Kelimeler
“Bir Tanrı” kalıp ifadesi, Yunus Emre, Kutadgu Bilig, Tanrı, deyim aktarması, Hakaniye Türkçesi
