Özet
“İstenmeyen Rumlar”: Odessa ve Kırım’dan Yunanistan’a Göç Hareketleri, 1919
1917 yılında gerçekleşen Ekim devriminden kısa bir süre sonra Rusya’da Bolşevikler ve Çar yanlıları arasında tam üç yıl sürecek olan bir iç savaş patlak verdi. Bolşeviklerin kazanması halinde ihtilalın tüm dünyaya yayılabileceği endişesini taşıyan savaşın kazananları, bu iç savaşta Çar yanlılarını desteklemek için 1918 yılı sonunda Odessa ve Kırım’a yönelik Anti-Bolşevik operasyon için askeri birlik gönderme kararı aldı. Bu amaçla Yunanistan’dan destek talep edildi. Paris Barış Konferansı’nda İzmir ve Batı Trakya’ya yönelik planları konusunda İngiltere ve Fransa’nın desteğini almak isteyen Yunanistan Başbakanı Venizelos gönülsüz de olsa bu teklifi kabul etti. Böylece 1918 yılı sonunda Fransız, 1919 yılı başında ise Yunan birlikleri bölgeye gönderildi. Ancak kısa bir süre sonra operasyon tam bir fiyasko ile sonuçlandı ve bölgedeki birlikler geri çekilmek durumunda kaldı. Sonuçta Yunanistan bu operasyona dâhil olmakla Anadolu’ya yönelik planları konusunda bu devletlerin desteğini almayı başardı; ancak bu karar bölgede yaşayan Rumlar için felaketle sonuçlanacak bir sürecin başlangıcı oldu. Yunanistan’ın operasyona dâhil olmasına bir misilleme olarak Bolşevikler, bölgede yaşayan Rumlara yönelik baskı ve zorunlu göç ettirme siyaseti uygulamaya başladı. 1919 yılı Mart ayında başlayan ve Nisan ayı boyunca yoğun bir şekilde devam eden bu göçler, Venizelos’un tam da İzmir’e çıkarma yapmaya hazırlandığı bir aşamada büyük bir krize yol açtı. Venizelos bu iki ay boyunca tüm imkânlarını seferber ederek bu göçmenleri Yunanistan dışında başka bir bölgeye, özellikle de İstanbul, Trabzon ve İzmir’e yerleştirme çalıştı. Bu çalışmanın amacı bu süreçte Venizelos’un bu göçmenlere yönelik nasıl bir siyaset izlediğini ve bu göçlerin Yunanistan’daki etkilerini ortaya koymaktır. Çalışma Yunan Dışişleri Bakanlığı, Yunan Dili ve Edebiyatı, Benaki Müzesi Venizelos Arşivi, İngiliz Dışişleri Bakanlığı Arşivi Arşivlerine, dönemin Yunan gazetelerine ve İngilizce kaynaklara dayanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Ekim Devrimi, Anti-Bolşevik Operasyon, İç Savaş, Yunanistan, Odessa ve Kırım, Göç
