Ötüken’den Anadolu’ya: Kırşehir Yöresinde Dile Yansıyan Kültür Ögeleri
(From Ötüken to Anatolia: The Cultural Items Reflected upon the Language in the Kırşehır Region
)
|
Author
|
:
Mahmut Sarıkaya
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
74
|
|
Page |
:
429-443
|
Özet
Kırşehir, Anadolu’daki önemli kavşaklardan ve geçiş yollarından biridir; bu yönüyle Türk kültürünün değişik unsurlarının buluştuğu, eriyip damıtıldığı merkezlerden biri olmuştur. Bu coğrafyada Selçuklulardan İlhanlılara, Beyliklerden Osmanlı’nın kuruluşuna, büyük isyanlardan yapıcılığa, devlet kuruculuğuna uzanan büyük olaylar yaşanmıştır. Osmanlı Devleti’ni kuran iradeyi yapıp yoğuran Şeyh Edebalı bu yerlerin insanıdır. Babâî isyanlarının öncüleri bu topraklardan çıkmış, o öncülerin evladı olan Âşık Paşa Osmanlı’nın kuruluşuna katılmış, Tarihçi Âşıkpaşaoğlu, Yavuz ile Çaldıran’da, Mercidabık’ta, Ridâniye’de bulunmuştur. Cacabey ailesi Moğolistan’dan, Ahi Evran-ı Veli Güney Azerbaycan’ın Hoy şehrinden gelmiştir. İşgal edilmediği hâlde Kırşehir’in Türk Kurtuluş Savaşı’na katılımı muhteşem olmuştur. Mustafa Kemal’i akşamın dar vakātinde Mucur’da karşılayanlar da Kırşehir’de ağırlayıp uğurlayanlar da bu tarihin ürünü Türklerdi. Mustafa Kemal onlara demişti:
Bu çalışmayla, bu coğrafya, tarih ve sosyal yapıdan günümüze yansıyan bir kısım dil özelliği gösterilerek açıklanacaktır.
Bunlar, Eski Türkçedeki ayrılma hâlinin bulunma hâli ekiyle karşılanması gibi yaşayan dil kullanımı; samağır/samağar; tuhran/tufran
Anahtar Kelimeler
Kırşehir, Turfan, Atasözleri, Alkış ve Kargışlar, Obruk
Abstract
Kırşehir is one of the important crossroads and passageways in Anatolia; In this respect, it has become one of the centers where different elements of Turkish culture meet, melt and distill. In this geography, great events ranging from the Seljuks to the Ilkhanians, from the principalities to the establishment of the Ottoman Empire, from great revolts to constructivism and state establishment have been experienced. Şeyh Edebalı, who made and kneaded the will that founded the Ottoman State, is a person of these places. The pioneers of the Babâî revolts emerged from these lands, Âşık Paşa who was the son of those pioneers, participated in the foundation of the Ottoman, and historian Aşıkpaşaoğlu was nearby Yavuz in Chaldoran, Marjedabik and Rhidâniye. The Cacabey family came from Mongolia, Ahi Evran-ı Veli came from Khoy city of South Azerbaijan. Even though it was not occupied, Kırşehir's participation in the Turkish War of Independence was magnificent. Those who welcomed Mustafa Kemal to Mucur at the narrow time of the evening and those who hosted him in Kırşehir were Turks, who were product of this brilliant history. Mustafa Kemal had said to them:
Within this paper, it will be put with examples that the state of separation in Old Turkish, which is a language feature reflected in this historical,geographik and social structure, is met with the presence of the suffix.
Besides; the words such as samağır/samağar; tuhran/tufran
Keywords
Kırşehir, Old Turkish, proverbs, curses and prayers, Obruk
