Özet
Osmanlı–Lehistan İlişkilerinde Savaş, Diplomasi ve Ticaret
Baltık’dan Karadeniz’e uzanan sahada, XIV. yüzyıldan itibaren kuvvetle varlığını hissettiren, Lehistan, Altınordu’nun batı kanadının mirasçısı olarak Doğu Avrupa tarihinde büyük bir rol oynamıştır.
Lehistan ile Osmanlılar arasında özellikle Ukrayna ve Eflak – Boğdan sınırlarında hakimiyet kurma amaçlarında ciddi bir rekabet yaşanmıştır. İki taraf birbirleriyle genellikle doğrudan savaşı değil, dolaylı araçları kullanmışlardır. Bu bakımdan, Lehistan’ın Osmanlı politikasında Kazaklar, Osmanlı’nın Lehistan politikasında ise Kırım Hanlığı temel unsurlar olarak yer aldılar.
Osmanlılar ile Lehistan arasında bu siyasi rekabetin yanı sıra, her türden ticaret ve teknik işbirliği de gerçekleşmiştir. Bu işbirliği, iki ülkenin jeopolitiğinin ortaya çıkardığı zorunluluk idi. Osmanlı’ya tabi Eflak – Boğdan prenslikleri ile bunlara sınır konumundaki sancaklar, Lehistan’ın Osmanlı ile ticaretinde büyük bir yer tutmuşlardır. Lehistan ilk dönemlerden beri bu bölgelerden her türlü emtiayı ithal ediyor ve karşılığında kendi kıymetli taşlarını ihraç ediyordu. Sedef bunlar arasında idi. Lehistan ile Osmanlı arasındaki ticaret, antlaşmalarla kurallara bağlanmıştı. Bu kurallar, arşiv kayıtlarından ayrıntılarıyla takip edilebilmektedir. Arşiv kayıtlarında Leh tüccarlarının faaliyet gösterdiği şehirler, ticarete konu olan ürünler hakkında bilgiler edinilebilmektedir. Bu ticaretin hangi kurallara dayandığını da yine arşiv kayıtlarından öğrenebiliyoruz.
Araştırmamızda Osmanlı – Lehistan ilişkilerinin siyasi - askerî niteliğine kısaca değindikten sonra bu arşiv kayıtlarına dayanarak Osmanlı ile Lehistan arasındaki ticari ilişkilerin boyutlarını değerlendirmeyi amaçlamaktayız.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı, Lehistan, Kırım, Litvanya, Karadeniz, Ticaret, Eflak, Boğdan, Doğu Avrupa.
