Özet
İSTANBULLU TÜRKOLOG HİKMET CEVDETZÂDE’NİN AİLE ARŞİVİNE GÖRE GÜRCİSTAN VE RUSYA’DAKİ YAŞAMI ve TÜRKÇE ÖĞRETİM FAALİYETLERİ
Özet: Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’sı arasında 1877-78’de geçekleşen savaş sonucunda Osmanlı idaresindeki Batum Çarlık Rusya’sına geçmiştir. Batum’da Türkçe konuşan ahalinin örgün Türkçe öğrenimine olan gereksinimleri iki ülke arasında savaşı takip eden müzakerelere konu olmuş fakat bu konuda somut sonuçlara varılamamıştır.
Batum yerel yönetimi 40 yıl sonra Osmanlı Devleti’nden Türkçe öğretmeni talep etmiştir. Söz konusu talep Osmanlı Devleti tarafından olumlu karşılanmış ve 1918 yılında İstanbul’dan Batum’a Hikmet Cevdetzade (1893-1945) gönderilmiştir.
Cevdetzade, 1924 yılında Batum’da Batum Orta Dereceli Türk Okulu’nu açmış ve burada Türkçe öğretmeye başlamıştır. Cevdetzade, ailevi nedenlerden dolayı 1920’lerin sonunda St. Petersburg’a geçmiş ve burada da Türkçe öğretimi üzerine çalışmalarını sürdürmüştür.
Cevdetzade’nin başta Batum, daha sonra da St. Petersburg’daki yaşamı ve bu iki mekândaki Türkçe öğretim faaliyetleri Rusça, Gürcüce ve hatta Türkçe kaynaklara yeterince yansımamıştır, bu da Cevdetzade’nin Türkoloji alanındaki yerinin tespitinde sorun oluşturmaktadır.
Bu çalışmada Cevdetzade’nin Gürcistan’ın Batum şehrinde meskûn oğlu Temuri ve torunu Nina’ya başvurularak Türkoloğun yaşamı ve Gürcistan ve Rusya’daki Türkçe öğretim faaliyetlerine ilişkin gerekli bilgi ve belgeler temin ve tanzim edilmiştir.
Varılan sonuçlar ışığında Cevdetzade’nin Gürcü ve Rus Türkoloji dizgelerindeki yerine dair yatay ve dikey projeksiyonlar geliştirilmiştir.
<
Anahtar Kelimeler
Cevdetzâde’nin Hayatı, Batum’daki Ailesi, Batum ve Leningrad (S. Petersburg)’daki Türkçe Öğretimi Faaliyetleri, Türkologlarla ilişkileri, Akademik Ürünleri,
