Özet
Sürgün, Vatana Dönüş ve Kültürel Canlanma: Kırım Tatarlarında Kültürel Melezlik
Altın Orda devletinin zayıflamasının ardından 15. yüzyılın ortala-rında Kırım Hanlığı kurulmuştur (Azade-Rorlich 2000; Fisher 1978: 1-8). Kırım Hanlığı üzerinde 1475’te başlayan Osmanlı İm-paratorluğu’nun himayesi, Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Anlaşmasına dek sürmüştür. Kırım 1783’te Rus istilasına uğramış, aynı tarihte Kırım Hanlığı ortadan kaldırılmıştır. İşgalin ardından Kırım Tatarları Osmanlı İmparatorluğu’na göç etmeye başlamış, bu göçler özellikle Kırım Savaşı’ndan (1853-1856) sonra artmıştır. İkinci Dünya Sava-şı’ndan sonra Orta Asya ve Sibirya’ya sürülen Kırım Tatarları ana vatanlarına dönme hakkını ancak 1989’da elde edebilmişlerdir. Bu çalışma, Kırım Tatarlarının sürgün yıllarında Orta Asya’da ve ana vatana döndükten sonra Kırım’da diğer etnik gruplarla etkileşimi ve bu etkileşimin Kırım Tatar etnik kimliği ve kültürüne etkileri üzerinde durmaktadır. Bu çalışmada, farklı kültürlerle etkileşime ve etnik ve kültürel kimliğin biçimlenmesinde devlet politikalarının oynadığı role özel bir önem veren inşacı yaklaşım benimsenmiştir. Etnik ve millî kimliği kültürel kimlikten ayırmanın gerekliliği vurgulanarak, etnisite ve kültüre ilişkin özcü ve statik yaklaşımları eleştiren yeni kavramlardan biri olan ‘melezlik’ kavramının, etnik sınırı açıklamaktan ziyade kültürel içeriği açıklamada daha yararlı olduğu görüşü savunulmaktadır.<
Anahtar Kelimeler
Etnik kimlik, kültürel kimlik, millî kimlik, kültürel canlanma, kültürel melezlik
