Özet
Alanya Yöresi Ağızlarında Kullanılan Deyimlerde Saklı Kalmış Kelimeler
Deyimler çoğunlukla ne zaman ortaya çıktığı bilinmeyen, halkın ortak ürünü olan kalıplaşmış yapılardır. Deyimlerin bünyesinde tarihî dönemlerde kalmış, günümüzde unutulmuş kelimelerle karşılaşmak ihtimal dâhilindedir. Ayrıca deyimler standart dilde kullanılmayan, sadece ağızlarda yaşayan kelimeleri de ihtiva edebilir. Ağızlarda yaşayan deyimlerin daha iyi anlaşılabilmesi için ihtiva ettikleri kelimelerin de muhataplar tarafından biliniyor olması gerekmektedir. Söz konusu gereklilikten hareketle Alanya yöresi ağızlarında kullanılan 1500 civarında deyim taranmış ve standart Türkiye Türkçesinde kullanılmayan 65 kelime incelemeye tabi tutulmuştur. Alanya yöresinde kullanılan deyimler hususunda Tevfik Hacıhamdioğlu tarafından hazırlanan Alanya Ağzından Esintiler adlı eser kaynak alınmıştır. İncelenen kelimelerin tespit edilebildiği ölçüde kökenleri gösterilmiştir. Ayrıca ilgili kelimelerin Eski Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin diğer ağızlarında tanıkları olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışma sonucunda 65 kelimenin 11 tanesinin Arapça, 4 tanesinin Farsça, 4 tanesinin ise Yunanca olduğu görülmüştür. 7 kelimenin kökeniyle ilgili herhangi bir veri bulunamamıştır. Geriye kalan 39 kelimenin Türkçe olduğu düşünülmektedir. 10 kelimenin Derleme Sözlüğü’nde yer almadığı; 2 kelimenin Derleme Sözlüğü’nde bulunmasına rağmen farklı bir anlamı olduğu görülmüştür. 11 kelimenin doğrudan Eski Türkçe döneminde tanığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Alanya Ağızları, Deyimler, Söz Varlığı, Etimoloji.
