Özet
Trabzon Örneğinde Bir Finansman Unsuru Olarak Murâbaha Uygulamaları (1680-1700)
İnsanlar arasındaki ilişkilerde ekonomi ana belirleyici unsurlardan birisi olarak tanımlanabilir. Ekonomi olarak adlandırılan bu unsuru toplumdaki insanların temel ihtiyaçlarını giderebilmek için uyguladıkları farklı ilişkilerin bütünü olarak adlandırabiliriz. Ekonomik ilişkilerdeki karşılıklı değiş-tokuş, alış-veriş işlemlerinde en önemli unsur olarak parayı görmekteyiz. İcat edildiği dönemden günümüze kadar ekonominin temel ögesi olarak görülen para, dönem dönem karşılıklı borçlanma aracı olarak insanların yaşamlarında da yer alabilmekteydi.
Bu çalışmamızda 1680-1700 yılları arasında Trabzon’daki borçlanma olaylarında uygulanan murabaha sistemi olarak adlandırılan ekonomik borçlanmayı incelemeye çalışacağız. Çalışmamızda varlık sahibi kişilerin ihtiyacı olan şahıslara belirli bir kar yüzdesi karşılığında verdikleri paranın ne şekilde işletildiğini örnekleriyle açıklayacağız. Bu süreçte bazı vakıfların bünyesinde bulunan nakit paraların bu yöntemle işletilmesi ve vakıf giderleri için harcanması örnekleri de ayrıntılı olarak belirtilecektir. Yapacağımız bu çalışmada dönemin bazı önde gelen şahsiyetlerinin murabahacılık sistemindeki etkinlikleri de ele alınacaktır. Bu dönemde uzun süren savaşların bölgeye ekonomik yansımasında murabaha uygulamasının yerel finansmanın temin edilmesindeki etkisi de ortaya konulacaktır.
Çalışmamızın ana kaynağını bu dönemde tutulmuş olan mahkeme kayıtlarını içeren Trabzon Şerʽiyye Sicilleri oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Borç, Murabaha, Savaş, Trabzon, Vakıf.
