Özet
Tatar Halk Destanı İdegey'de Geçiş Dönemleri
Destanlar, hem tarih, hem de fikir ve sanat bakımından büyük önem taşırlar. Tatar halkının yüzyıllardır süregelen sosyal ve kültürel hayatını, dünyayı görüşünü, inancını tüm Türk dünyasına ortak olan motifler vasıtasıyla yansıtan ?İdegey? destanı da Tatar halkının umutlarını, yaşam tarzını, törenler ve örf adetlerini tasvir etmekle, başka birçok Türk boyunun gelenek göreneklerine de önemli yer vermektedir. Bu doğalda, çünkü destan çeşitli boyları ve milletleri kendi bünyesine toplayan Altın Urda devleti tarihini yansıtmaktadır.
Ayrıca, ?İdegey? destanında insan hayatının en önemli anları olarak ifade edebilece-ğimiz ve insanlara genellikle bir öncekine nispetle yeni statüler kazandıran ?doğum?, ?ev-lenme? ve ?ölüm? gibi geçiş dönemleri özel yer almakta ve kahramanların kişiliğini dolayısıyla açmaya yardım etmektedirler. En ilginç olanı da, ?İdegey? destanında bu merasimler içinde biz Tuktamış hanı da, İdegey?i de bir hükümdar veya bir emir olarak değil, aile başına geçmeye hazırlanan sıradan bir delikanlı veya çocuk sahibi olma sevincinden şaşkın kalan bir baba olarak tanımaktayız. Belirsiz kalan bir yıravın (ozanın) Tuktamış hanın ve İdegey?in kişiliğini törenler ve örf-adetler sırasında ustalarca canlı bir şekilde göstermiş olması destanın en büyük kazançlarından biri olarak sayılmaya değerdir.
Bugün de birçok Türk boyu için ortak olan tören, adet, gelenek ve inançların ?İdegey? destanında bir araya gelmesi büyük Türk Dünyasının tarihi birlik ve bütünlüğünün daha bir göstergesidir.
<
Anahtar Kelimeler
Tatar, Altın Urda, folklor, destan, gelenek.
