Özet
Moskof Çarlarının Kırım Hanlarına Ödediği Bir Haraç Türü: Tiş-Tiyiş (Mors Dişi)
Altın Orda Devleti’nin varislerinden olan Kırım Hanlığı da selefi gibi Moskova çarlarından haraç alıyordu. Muhtelif isimlerle anılan bu haraçlar ödenmediği takdirde Kırım atlıları yağma akınları düzenliyorlardı. Ödenen haraçların miktarı ise Kırım ile Moskova arasındaki güçler dengesiyle doğrudan alâkalı idi. Kırım Hanlığı’nın Rusları ödemeye icbar ettiği haraç türlerinden biri de “Tiş/Tiyiş” idi. Diplomatik belgelerde sıklıkla geçen bu tabir XIX. yüzyıldan itibaren tartışma konusu olmuştur. Özellikle XVI. ve XVII. yüzyıllarda Kırım devlet ricalinin önemli gelir kaynaklarından olan “Tiş/Tiyiş” irdelenmeye muhtaçtır. Öte yandan, en eski çağlardan beri önemli bir ticarî emtia olan mors dişi Osmanlı İmparatorluğu’nda da rağbet görmüştü. Nitekim Osmanlı mahkeme kayıtlarında bu egzotik ürünle ilgili kayıtlar mevcuttur. Ayrıca Avrupa pazarına da giren mors dişinin her devirde önemini koruduğu anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Tiş-Tiyiş, Mors Dişi, Kırım, Moskova, Haraç
