Özet
KAFKASYA’NIN ÇERNOBİL’İ: METSAMOR NÜKLEER SANTRALİ
Dünyadaki nükleer santraller arasında en tehlikeli ve güvensiz santral olarak kabul edilen Metsamor Nükleer Santrali, Soğuk Savaş döneminde iki blok arasında yaşanan nükleer güç savaşının bir ürünü niteliğindedir. İnşa edildiği tarihten itibaren birçok ciddi kaza geçiren santral, 1988’de meydana gelen Spitak depreminden sonra kapatılmış ve 1995’te hiçbir güvenlik önlemi alınmaksızın ekonomik gerekçelerle yeniden işletime alınmıştır. En eski Rus teknolojisi ile inşa edilen Metsamor, Ağrı dağı fay hattında olmasının yanı sıra; reaktörün soğutulması için kullanılan suyun yetersizliği, nükleer yakıtını koruyacak bir koruma havzasının bulunmaması gibi birçok güvenlik ve teknik donanımdan yoksun olarak çalışmaya devam etmektedir. Buna ek olarak santralin mimari tasarımının hatalı olması da diğer bir güvenlik zafiyeti olarak kabul edilmektedir. Ayrıca reaktörün soğutulmasında kullanılan atık suyun Aras nehri vasıtasıyla Hazar Denizi’ne ulaşması ve reaktörden çıkan radyoaktif yakıtların işgal altındaki Yukarı Karabağ’a gömülmesi Metsamor’un neden olduğu ekolojik sorunlardan yalnızca bazılarıdır.
Günümüzde nükleer santrallerle ilgili standartlarda olmaması gereken her türlü özelliğin bulunduğu Metsamor’un varlığı başta santrale 16 kilometre mesafedeki Türkiye olmak üzere Azerbaycan, İran ve tüm bölge için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Ancak kaza riski oluşturan santrallerin kapatılmasına yönelik uluslararası hukuk kurallarının yaptırım gücünün zayıf olması bu tür santrallerin kurulmasında hiçbir sorumluluğu olmayan bölge ülkelerinin ciddi bir baskı oluşturmasını zorlaştırmıştır. Bu nedenle 40 bini aşkın kişinin ölmesine ve binlercesinin de sakat kalmasına neden olan Çernobil ile aynı teknolojiye sahip olan Metsamor’un ivedilikle kapatılması için uluslararası alanda özellikle bölge ülkeleri tarafından daha fazla propaganda yapılması gerekmektedir. Gelinen süreçte ise Metsamor’a yalnızca 16 kilometre mesafede olması nedeniyle santralde meydana gelebilecek muhtemel bir kazadan en fazla etkilenecek ülke olan Türkiye’nin mevcut tehdide karşı ne kendi kamuoyu nezdinde ne de uluslararası alanda ciddi bir bilinç düzeyi oluşturamadığı görülmektedir.
<
Anahtar Kelimeler
Metsamor Nükleer Santrali, Ermenistan, Azerbaycan, Türkiye.
