Saltuk-nâme'de Kiplik
(Modality in Saltuk-nâme
)
|
Yazar
|
:
Mediha Mangır
Noor Khalid Abdulsattar Aldallal
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
74
|
|
Sayfa |
:
581-596
|
Özet
Kip (mood), fiilin bildirdiği hareketin, oluş ve kılışın yansıtıldığını gösteren bir anlatım biçimi, kiplik (modality) ise fiilin hangi koşullar altında gerçekleştiğini bildiren; konuşmacının ruhsal durumunu, duygularını, niyetini, isteğini dile getiren anlamsal bir kategoridir. Kip nesnel, kiplik öznel bir tutumu yansıtır. Konuşucunun kendi ürettiği sözce karşısında tavır ve görüşlerinin semantik bir kategoride dil bilgi¬selleşmesi olarak tanımlanan kiplik, sözceleme öznesinin betimlenmesinde dikkati çeken bir ulamdır. Konuşur ve ifade arasındaki ilişki kiplik kategorisinde değerlendirilir. Kiplik; biçim birimi, sözlük birimi, söz dizimi ve vurgu vasıtasıyla işaretlenebilir.
Saltuk-nâme, 15. yüzyılda yazılan ve hakkında birçok çalışma yapılan önemli bir eserdir. Saltuk-nâme’nin kiplik açısından değerlendirildiği bu çalışmada biçim bi¬rimi ögelerinden ekler; sözlük birimlerden zarflar, isimler ve fiiller; söz dizimi ögele¬rinden kalıplaşmış ifadeler, deyimler ve söylem birimleri işaretleyici olarak tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Saltuk-nâme, kiplik, kiplik işaretleyicileri.
Abstract
The modal is a form of expression that reflects the verb's action, occurrence, and behavior. It is a semantic category that expresses the speaker’s mental state, feelings, intentions and wishes. The modal reflects an objective attitude, and the modality reflects a subjective perspective. Modality, defined as the grammaticalization of the speaker's attitudes and views in a semantic category against the utterance produced by himself, is a particular category in the description of the utterance subject. The relationship between a spaker and his/her utterance is explored through modality. Modality; can be marked by morpheme, lexeme, syntax, and emphasis.
Saltuk-nâme is an important work written in the 15th century and on which many studies have been made. In this study, in which Saltuk-name is evaluated in terms of modality, suffixes from morphemes; adverbs, nouns, and verbs from lexemes; stereotyped expressions, idioms and discourse units from syntax elements were determined as markers.
Keywords
Saltuk-nâme, modality, modality markers.