Yunus Emre’de İnsan
(Human in the Poetry of Yunus Emre
)
|
Yazar
|
:
Mahmut Sarıkaya
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
72
|
|
Sayfa |
:
1021-1029
|
Özet
Yunus Emre’nin şiirine bakanlar onun “götürü bazar ile” sonsuz bir insan sevgisi ve hoşgörü sahibi olduğunu görürler. Çünkü ona göre insan ilâhî bir varlıktır. Bütün yaratılmış âlem, aşk üzeredir; insan da bu aşkın doruklardaki tezahürüdür. Yunus’un bu aşkı duyuşu ve yansıtışı coşkun ve aşkın bir terennüm gibidir. Çünkü o, bu aşkın cezbesine tutulmuş bir “deli derviş”tir…
Yunus, yaratılanda Yaratan’ı gördüğü için sever insanı. Çünkü Yaratan da yaratılan da birdir ve çünkü “varlığın birliği” söz konusudur… Onun Hakk’ı gerçek sevenlere cümle âlem ķardaş gelür söyleyişi de bu düşünceyi ifade eder. Ondaki kardeşlik anlayışı ilâhî varlık ve ilâhî varlığın tezahürlerine bakışının bir sonucudur.
Yunus, “varlığın birliğine” inanan bir mutasavvıftır. O’na göre, varlık tektir; o da mutlak varlık olan Allah’tır. Allah’ın varlığı dışındaki her türlü var oluş, yaratıcıdan birer yansıma olup yine yaratıcıya doğru yol alan birer yokluktan (gölgeden, hayâlden) ibarettir. Gölgeden ibaret bu varlıklara “özgün” birer vücut izafe etmek şirktir. Aslında varlık tek bir cevherdir; o da aşk’tan ibarettir. Gerçek anlamda insan da ikilikten kurtulmuş, bu aşk ile bir olmuş insandır.
Bu bakımdan, insan, insan olduğu için toptancı (götürü) bir anlayışla sevilir ve hoş görülür. Ama yine de beş parmağın beşi bir olmadığı gibi; her insan da bir değil… ‘Âşık insan var, aşksız insan var; hayvan derecesinde insan var, yabani hayvan gibi insan var… Bir de o taş gibi o kaya gibi olanı var bunun… Söylersin, anlamaz, sesin onun varlığına nüfuz edemez; kayaya seslenmişsin gibi yankılanıp geri gelir…
Bu çalışmada Yunus’un çok iyi tanıdığı ve şiirleriyle bize tanıttığı insan tipleri belirlenerek ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Âşık insan, aşksız insan, hayvan insan, yabanî hayvan insan, taş insan.
Abstract
Those who look at Yunus Emre's poetry see that he has an endless love and tolerance for people with his "götürü bazar ile". Because according to him, human is a divine being. the whole world is about love; human is the manifestation of this love at the peaks. Yunus’s feeling and reflection of this love is like an exuberant and transcendent chant. Because he is a “crazy dervish” who is fascinated by this love…
Yunus loves human because he sees the Creator in the created. Because the Creator and the created are one, and because there is the “unity of existence”.
His saying that “Hakk’ı gerçek sevenlere cümle âlem ķardaş gelür” also expresses this thought. The understanding of brotherhood in him is the result of his view of the divine being and the manifestations of the divine being.
Yunus is a mystic who believes in the “unity of existence”. According to him, existence is one; absolute being is God, the absolute being. Every existence other than the existence of Allah is a reflection from the creator and consists of nothingness (shadow, imagination) that leads towards the creator. It is shirk to ascribe “original” bodies to these shadowy beings. In fact, being is a single substance; it is also love. In the real sense, a human being is freed from “duality” and by this way became “one” with this love.
In this respect, a human being is loved and tolerated with a wholesale (lump) understanding.
Keywords
Lover, loveless person, animal human, wild animal human, stone human.