Atasözlerinden Örneklerle Kazan-Tatar Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşünde İyi(lik) ve Kötü(lük)
(Good and Evil in the Traditional World View of the Kazan-Tatar Turks According to Proverbs
)
|
Yazar
|
:
Fatma Tekin
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
73
|
|
Sayfa |
:
167-182
|
Özet
Toplum hayatının belli bir düzen ve uyum içinde sürdürülebilmesi için bireyin uymak zorunda olduğu birtakım değerler ve kurallar vardır. Bu değerler ve kurallar arasında iyiyi ve kötüyü bilme, iyiliğe yönelme, kötülükten uzak durma yer almakta; bunların bireye öğretilmesi ve zaman zaman da hatırlatılması gerekmektedir. Bu noktada mit, masal, efsane gibi geleneksel anlatıların yanında, atasözlerinin de önemli bir işleve sahip olduğu görülmektedir. Bu nedenle de toplumun duyuş, düşünüş ve anlayışının birer sembolik görüntüleri niteliğinde olan, kültürel örüntüleri ve davranış kalıplarını yansıtmada referans kabul ettiğimiz atasözleri, Kazan-Tatar Türklerinin geleneksel dünya görüşünde iyi ve kötü anlayışını tespit ederken çıkış noktasını oluşturmuştur. Çalışmada; Kazan-Tatar Türklerinin geleneksel dünya görüşünde iyi/lik ve kötü/lük anlayışı; iyilik ve kötülük algısı, iyiliğin ve kötülüğün kaynağı, benzer ve farklı yanları, iyi ve kötü insanın özellikleri, iyi veya kötü olmanın sonuçları atasözlerinden yola çıkılarak örnek metinler eşliğinde tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın materyalini, Nekıy İsenbet’in Tatar Halık Mekalleri (Tatar Halkının Atasözleri) adlı üç ciltten oluşan serinin üçüncü cildinde yer alan iyi ve kötü ile ilgili 145 atasözü oluşturmuştur. Yapılan incelemelerde atasözlerinin, Kazan-Tatar Türklerinin geleneksel dünya görüşünün ve halk felsefesinin özünü oluşturduğu; halk düşüncesindeki iyi ve kötü algısı ile ilgili olarak sosyokültürel değerleri ve normlar sistemini yansıtmada belirgin kodlar taşıdığı; bu bilgileri kuşaktan kuşağa aktarmada öğretici, iyiyi ve kötüyü ayırt ederek bireyin tutum ve davranışına yön vermesi noktasında yönlendirici, işaret ettiği yaşam felsefesi ile de iyiye, doğruya ve güzele teşvik edici bir işleve sahip olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Atasözleri, geleneksel dünya görüşü, Kazan-Tatar Türkleri, iyi/lik, kötü/lük
Abstract
There are certain values and rules that the individual has to comply with in order to maintain the social life in a certain order and harmony. Among these values and rules are knowing good and bad, inclining towards good and staying away from evil; These should be taught to the individual and reminded from time to time. At this point, it is seen that proverbs have an important function alongside with traditional narratives such as myths, tales and legends. For this reason, proverbs, which are symbolic images of the perception, thinking and understanding of the society, and which we accept as a reference in reflecting cultural patterns and behavioral patterns, forms the starting point when determining the understanding of good and evil in the traditional worldview of Kazan-Tatar Turks. In this study; the understanding of good and evil in the traditional worldview of Kazan-Tatar Turks; the perception of good and evil, the source of good and evil, their similar and different aspects, the characteristics of good and bad people, the consequences of being good or bad, have been aimed to be determined by drawing on sample texts based on proverbs. The material of the study consists of 145 proverbs about good and evil in the third volume of the three-volume series, Tatar Halık Mekalleri (Tatar People's Proverbs), by Nekıy İsenbet. In the examinations, it is stated that the proverbs constitute the essence of the traditional world view and folk philosophy of the Kazan-Tatar Turks, and it has clear codes in reflecting the socio-cultural values and norms system in relation to the perception of good and bad in folk thought; It has been seen that it has a teaching function in transferring this information from generation to generation, guiding the attitude and behavior of the individual by distinguishing good and bad, and encouraging the good, truth and beauty with the philosophy of life it points out.
Keywords
Proverbs, traditional world view, Kazan-Tatar Turks, good, evil