Evliya Çelebi Seyahatnamesi Bağlamında Nahçıvan Bölgesi Kültürel Yaşamına Bir Bakış
(A Look at the Culture of the Nakhchivan Region in the Context of the Seyahatname of Evliya Çelebi
)
|
Yazar
|
:
Erdem AKIN
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
57
|
|
Sayfa |
:
55-64
|
Özet
Seyahatnameler; İbn-i Batuta, Marko Polo gibi ilk örneklerinden bu yana, kültür araştırmaları için her zaman temel kaynak niteliğinde olmuşlardır. Öncü isimlerde olduğu gibi Türk seyyahlık geleneğinin zirvesindeki isim Evliya Çelebi de eserinde birçok konuya değinmiş, değindiği konularda zengin bilgiler aktarmıştır. Gezdiği yörelerin günlük hayatını, kültürel yaşamını coğrafi ve siyasi özelliklerini bazen abartılı bazen efsanevi, kendine has üslubuyla okuyucuya sunmuştur.
Evliya Çelebi on ciltten oluşan eserinin ikinci cildinde Nahçıvan yöresi kültürel yaşamı ile ilgili oldukça ayrıntılı bir tablo çizmiştir. Seyyahın oluşturduğu eser, yöre insanıyla ilgili derin gözlemleri barındırdığı için bir sözlü tarih veya sosyal tarih çalışması kapsamına alınabilir. Eser; yörenin dil ve lehçe özellikleri, söz varlığı, hoşlama ve uğurlama gibi kalıp sözleri barındırması açısından sözlü unsurlar; halkın ruhsal-fiziksel özellikleri, mutfak kültürü, ekonomik faaliyetleri barındırması açısından maddi unsurlar aracılığıyla kültür okumaları yapmaya oldukça uygundur. Tüm bu nitelikler sebebiyle, Evliya Çelebi’nin seyahatmesi Nahçıvan tarihi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple çalışmada, Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinden hareketle “Eğlence Kültürü”, “Misafirlik ve Hediyeleşme Kültürü”, “Mutfak Kültürü”, “Halkın Ruhsal-Fiziksel Özellikleri” ve Giyim Kuşamı”, “Ekonomik Faaliyetler”, “Bölge Dili ve Söz Varlığı” ve “Halk İnançları” konuları açısından Nahçıvan bölgesinin kültürel yaşamı üzerine tespit ve değerlendirmeler yapılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Evliya Çelebi, Seyahatname, Nahçıvan, Kültür, Folklor
Abstract
Travel books, Ibn-i Batuta and Marco Polo have always been the primary source for cultural research since their first examples. Evliya Çelebi, who is at the top of the tradition of Turkish travelling, has touched many topics in his work, and he has provided rich information on the topics he has mentioned. He presented daily life, cultural life, geographical and political characteristics of places he wandered to his readers in his own style.
Evliya Çelebi laid a very lively picture of the cultural life of the Nakhchivan region on the second volume of his work consisting of ten volumes. The work created by Evliya Çelebi can be taken under the scope of an oral history or social history study since it contains deep observations about the local people. The work is well suited to doing cultural readings because it has features such as language and dialect characteristics of the region, vocabulary, formal discourses, mental-physical characteristics of the people, culinary culture, and economic activities. Because of all these features, Evliya Çelebi's travel book has great importance in terms of Nakhchivan history. For this reason, it is aimed to determine and evaluate the cultural life of the Nakhchivan region in accordance with the travel book of Evliya Çelebi. For this reason it is aimed to determine and evaluate the cultural life of the Nakhchivan region in terms of "Entertainment Culture",”Hospitality and Gift Culture”, ”Culinary Culture”, “"Folk’s Mental and Physical Characteristics and Clothing", “"Economical Activities", “Language and Vocabulary of the Region”, “Folk Beliefs” from Evliya Çelebi's travel book.
Keywords
Evliya Çelebi, Seyahatname, Nakhchivan, Culture, Folklore