Şecere-i Terakime'de Ölüm Örtmecesi
(Euphemism of Death in Şecere-i Terakime
)
|
Yazar
|
:
Kuban Seçkin
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
50
|
|
Sayfa |
:
231-240
|
Özet
Bugün kullandığımız kelimelerin birçoğu eski Türk kültürünü yansıtmaktadır. İnsanlar bazen söyleyeceklerinin başkalarını rahatsız edeceğinden çekinir ve bazı kelimeleri gizleyerek daha yumuşak ifadeler tercih ederler. Normal şartlarda kötü olarak algılanan kelimelerin bir şekilde değiştirilip yeni ve farklı bir tarzda söylemesine “örtmece” denilmektedir Doğum, ölüm, cinsellik gibi insanlığın temel konuları ile ilgili ifadeler sembolik anlamlarla yüklüdür. Özellikle “ölüm” hayat hakkındaki diğer gerçeklerden çok daha duygusal şekilde değerlendirilir ve daha dikkatle ifade edilir. Ölüm ile ilgili örtmece sözler, bu kavramın yaratacağı etkiyi algıda azaltmak ve sıradanlaştırmak için kullanılır.
Şecere-i Terakime’nin Türkmen boyları arasında söylenen rivayetler, hocaların ve beylerin ellerindeki şecereler, Reşideddin’in Camiü’t-tevarih’indeki Oğuzname gibi kaynaklardan faydalanarak yazıldığı göz önüne alındığında eski Türk tarih ve kültürünün önemli bir temsilcisi olduğu aşikârdır. Bu çalışmada Şecere-i Terakime’de yer alan “ölüm” kavramı ile ilgili örtmece ifadeler tespit edilmiş, anlambilimsel açıdan yorumlanmış ve günümüzdeki ölüm örtmeceleriyle kıyaslanmıştır.
<
Anahtar Kelimeler
Şecere-i Terakime, Toplumsal Yapı, Tabu, Ölüm, Örtmece.
Abstract
Many vocabulary that we use today reflect old Turkish culture. People, sometimes, fear that their utterances might disturb others and therefore, they prefer to soften some of their expressions hiding some of the words. Words that are normally perceived negatively are replaced and expressed in a new and different manner, which is called “euphemism”. Expression related to the fundamental topics of humanity like birth, death or sexuality are full of symbolic meanings. Especially, "death" is seen to be much more emotional than other facts of the life and is expressed more carefully. Euphemisms about death are used to lessen the impact of this word on people's perception and to make it more ordinary and acceptable.
It is evident that it is a significant representative of old Turkish history and culture taking into consideration that Şecere-i Terakime was written making use of myths in turkmen groups, stemmas of hodjas and masters, Oghuznama in Reşideddin’s Camiü’t-tevarih. In this study, euphemisms about death in Şecere-i Terakime were identified, interpreted in terms of semantics and compared with the euphemisms used in the modern day.<
Keywords
Şecere-i Terakime, Social Structure, Tabu, Death, Euphemism