İSTANBULLU TÜRKOLOG HİKMET CEVDETZÂDE’NİN AİLE ARŞİVİNE GÖRE GÜRCİSTAN VE RUSYA’DAKİ YAŞAMI ve TÜRKÇE ÖĞRETİM FAALİYETLERİ
( TURKISH TURCOLOGIST JEVDET HIKMETZADE’S LIFE ADN TURKSIH TEACHING ACTIVITIES IN GEORGIA and RUSSIA ACCORDING TO HIS FAMILY ARCHIVE
)
|
Yazar
|
:
İlyas Üstünyer
Gülnara Diasemidze
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
48
|
|
Sayfa |
:
99-110
|
Özet
Özet: Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’sı arasında 1877-78’de geçekleşen savaş sonucunda Osmanlı idaresindeki Batum Çarlık Rusya’sına geçmiştir. Batum’da Türkçe konuşan ahalinin örgün Türkçe öğrenimine olan gereksinimleri iki ülke arasında savaşı takip eden müzakerelere konu olmuş fakat bu konuda somut sonuçlara varılamamıştır.
Batum yerel yönetimi 40 yıl sonra Osmanlı Devleti’nden Türkçe öğretmeni talep etmiştir. Söz konusu talep Osmanlı Devleti tarafından olumlu karşılanmış ve 1918 yılında İstanbul’dan Batum’a Hikmet Cevdetzade (1893-1945) gönderilmiştir.
Cevdetzade, 1924 yılında Batum’da Batum Orta Dereceli Türk Okulu’nu açmış ve burada Türkçe öğretmeye başlamıştır. Cevdetzade, ailevi nedenlerden dolayı 1920’lerin sonunda St. Petersburg’a geçmiş ve burada da Türkçe öğretimi üzerine çalışmalarını sürdürmüştür.
Cevdetzade’nin başta Batum, daha sonra da St. Petersburg’daki yaşamı ve bu iki mekândaki Türkçe öğretim faaliyetleri Rusça, Gürcüce ve hatta Türkçe kaynaklara yeterince yansımamıştır, bu da Cevdetzade’nin Türkoloji alanındaki yerinin tespitinde sorun oluşturmaktadır.
Bu çalışmada Cevdetzade’nin Gürcistan’ın Batum şehrinde meskûn oğlu Temuri ve torunu Nina’ya başvurularak Türkoloğun yaşamı ve Gürcistan ve Rusya’daki Türkçe öğretim faaliyetlerine ilişkin gerekli bilgi ve belgeler temin ve tanzim edilmiştir.
Varılan sonuçlar ışığında Cevdetzade’nin Gürcü ve Rus Türkoloji dizgelerindeki yerine dair yatay ve dikey projeksiyonlar geliştirilmiştir.
<
Anahtar Kelimeler
Cevdetzâde’nin Hayatı, Batum’daki Ailesi, Batum ve Leningrad (S. Petersburg)’daki Türkçe Öğretimi Faaliyetleri, Türkologlarla ilişkileri, Akademik Ürünleri,
Abstract
Abstract: Batumi, under the rule of Ottoman Empire, passed in to Tsarist Russia’s administration as a result of 1877-78 war between the Ottoman Empire and Tsarist Russia. Requirements of Turkish-speaking population in Batumi to a formal Turkish language learning opportunity was one of the issues discussed in formal negotiations between the two countries following the war. However, they could not agree on a tangible result in this regard.
40 years later, the local government of Batumi requested Turkish teachers from the Ottoman Empire. This was gladly approved by the Ottoman Empire and Hikmet Jevdetzade (1893-1945) was sent to Batumi from Istanbul in 1918.
In 1924, Jevdetzade opened Batumi Secondary Turkish School in Batumi and began teaching Turkish language. At the end of 1920’s Jevdetzade moved to St. Petersburg due to family reasons and continued working on the Turkish education there.
Jevdetzade’s life and Turkish teaching activities in Batumi first, then in St. Petersburg were not included sufficiently in Russian, Georgian and even in Turkish sources. Lack of knowledge in this field has made Jevdetzade’s place speculative in Turcology field.
In this study, the information and documents about Jevdetzade’s life and Turkish teaching activities were obtained from his relatives, son Temuri and grandchild Nino, who are still living in Batumi.
In the light of acquired information, alternative “readings” on Jevdetzade’s place in the Georgian and Russian Turcologies are suggested in this article.
<
Keywords
Jevdetzâde’s life, his family in Batumi, his Turkish teaching activities in Batumi and Leningrad (S.