XX. Yüzyılın Başında Gönüllü Bir Türkleşme Örneği Olarak Dağıstan
(Dagestan as an Example of Voluntary Turkification at the Beginnig of the 20th Century
)
|
Yazar
|
:
Gökçe Yükselen Abdurrazak Peler
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
45
|
|
Sayfa |
:
151-166
|
Özet
Tarihî olarak çok dilli bir bölge olan Dağıstan’da, ortak iletişim aracı olma özelliğini Türk lehçeleri görmüştür. Ülkede konuşulan Kumuk Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Nogay Türkçesi, Dağıstan’ın farklı bölgelerinde değişik oranlarda etki sahibi olmuşlardır. Bilhassa Kumuk Türkçesinin etkisi Dağıstan sınırlarını aşmıştır. 1917 yılında Kuzey Kafkasya Cumhuriyetinin ilan edilmesi ile uygulamada var olan bu durum resmiyet kazanmıştır. Ancak bu cumhuriyetin Kızıl Ordu tarafından ortadan kaldırılmasından sonra Sovyet yöneticileri, Türkçenin Kafkasya’daki etkisini ortadan ladırma çabası içinde olmuşlardır. Bu çabalara rağmen özellikle Dağıstan’da yerli komünist yöneticiler Türkçeyi 1930 yılına kadar eğitim dili olarak korumayı başarmışlardır. Bu tarihten sonra uygulamaya konulan dil, eğitim, milliyetler ve göç siyasetleri neticeisnde Avarca, Lezgice, Dargıca vs. gibi Kafkas dilleri hem resmî diller hem de eğitim dilleri hâline gelmişlerdir. Bunun neticesinnde günümüzde bu diller yüzbinlerce kişi tarafından kullanılan diller hâline gelmişler ve Türkçenin Dağıstan’daki etkisi zayıflatılmıştır. <
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Dağıstan, eğitim dili, resmî dil, Türkleşme
Abstract
Historically Turkic languages have served as lingua francas in Dagestan, which is a multilingual region. Kumyk, Azeri and Noghay had been influential in various parts of Dagestan at different proportions. Peculiarly the influence of Kumyk had been beyond the borders of Dagestan. In 1917, after the declaration of Northern Caucasia as an independent state, this practical situation as gained formality as the new republic declared Turkic as its official language. But after the abolishment of this republic by the Red Army, the Soviet administration had made great effort to dilute the influence of Turkic in the Caucasus. However local communist leaders in Dagestan had managed to keep Turkic as the language of education. Caucasic languages like Avar, Lezgi, Dargi etc has become both official and education languages as a result of language, education, nationalities and migration policies implemented after this date. As a result of these endeavors these languages has become languages of hundreds of thousands of people and the influence of Turkic in Dagestan has been diluted. <
Keywords
Turkish, Dagestan, language of education, official language, Turkification