Doğu Karadeniz’de Konuşulan Diller ve Türkçe İle Etkileşimleri
(Interactions of the Languages Spoken in the Eastren Black Sea Region with Turkish
)
|
Yazar
|
:
Bilgehan Atsız Gökdağ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2011
|
|
Sayı |
:
31
|
|
Sayfa |
:
111-134
|
Özet
Karadeniz Bölgesinin doğu kesimlerinde konuşulan Rumca ile Ermenicenin bir kolu olan Hemşince; Hint- Avrupa dilleri grubuna; Gürcüce ve Lazca ise Kafkas dil grubuna dâhildir. Trabzon’un bazı köylerinde konuşulan Rumcanın yakın zamanda artık konuşurunun kalmayacağı öngörülmektedir. Türkçe başta olmak üzere Lazca ve Farsçanın bölgede konuşulan Rumca üzerinde etkilerinin olduğu söz varlığından anlaşılmaktadır. Konuşma dilinde cümlelerde geçen söz varlığının neredeyse yarısı Türkçedir. Lazcayı anadil olarak öğrenenlerin sayısı gittikçe azalıp yok olma sürecine girmiştir. Özellikle iletişim ve bilişim teknolojisinin gelişip köylere kadar girmesi dil kullanımının alanını çok daraltmış olup bundan Lazca da fazlasıyla etkilenmiştir. Bugün Rize’de yaşayan Hemşinliler içinde Ermenice kelimelerin bulunduğu Türkçeyi, Artvin’de yaşayanlar ise Ermenicenin bir lehçesi olan Homşetma dilini konuşmaktadırlar. Hopa Hemşinlileri kendini Türk hissetmektedir. Dillerinin Ermenice olduğunu yeni yeni öğrenmeye başlamışlardır. Bazıları bunu kabul etmez, fakat dilbilimine göre Ermenicedir. Rize Hemşinlileri ya bu dili unutmuşlardır ya da hiç konuşmamışlardır. Türkiyeli Gürcülerin yaklaşık 400 yıl Osmanlı-Türk yönetimi altında kalmalarına karşın, dillerini başka ülkelerdeki Gürcülere kıyasla daha iyi koruduklarını göstermektedir. Türkiye Gürcülerinin dillerini koruyabilmeleri, çoğunluğunun kırsal kesime yerleşmiş olmalarına bağlanabilir. Gürcüce başta olmak üzere bölgede kullanılan diller Türkçe karşısında gittikçe gerilemektedir. <
Anahtar Kelimeler
Karadeniz’de diller, iki dillilik, Türkçe, Lazca, Gürcüce, Rumca
Abstract
The Hemshin language, spoken in the eastern parts of the Black Sea region, is a branch of Greek and Armenian, and the two other languages of the region, Georgian and Lazi, belong to the Caucasian group. Greek spoken in some villages of Trabzon seems to loose it’s all speakers in a close future. Vocabulary of the local Greek dialect shows that mainly Turkish and also Lazi and Persian have influences on it. Almost half of the words in the spoken language are Turkish. Number of those learning the Lazi language as a mother language also sharply decreases and is in the process of disappearing. Spreading of communication and information technologies to the remotest villages diminished space of using local languages, and the Lazi also faces to that process. The Hemshinians living in Rize speak in a Turkish consisting of Armenian words, and those living in Artvin use the Homshetma dialect of Armenian. The Hopa Hemshinians regard themselves as Turks. They newly discovered that their language is Armenian. Some of them reject this fact, but in linguistic terms it is Armenian. The Rize Hemshinians either have forgotten this language or never used. Georgians in Turkey have been under Ottoman-Turk administration for more than four centuries, but they have better preserved their language than the Georgians in other countries. This fact may be related to their habitation in rural regions. Georgian and other languages spoken in the region constantly withdraw before Turkish.<
Keywords
the languages in Black Sea, bilingualism, Turkish, Lazi, Georgian, the local Greek dialect