TRABZON ve YÖRESİ AĞIZLARINDAKİ ALINTI KELİMELERDE GÖRÜLEN SES OLAYLARI
(VOCAL PHENOMENA İN THE LOANWORDS İN THE DİALECTS OF TRABZON AND İTS REGİON
)
|
Yazar
|
:
AHMET DİNÇ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
79
|
|
Sayfa |
:
661-682
|
Özet
Bu makalede Trabzon ve yöresi ağızlarındaki alıntı kelimeler, bünyesinde barındırdığı ünlüler ve ünsüzlerdeki ses olayları olmak üzere iki temel başlıkta incelenmiştir. Yöre ağzında kullanılan alıntı kelimeler, yöre ağzıyla ilgili mevcut çalışmalar ve tarafımızca derlenen kelimelerden seçilmiştir. Makalenin birinci bölümü; çalışmanın yöntemi ve çeviri yazısının aktarılması, alıntı kelimelerin tasnifi, adlandırılması ve değerlendirilmesini içeren kısmın yanında Türkçenin yazılı ilk derli toplu metni Orhun Yazıtlarından başlayıp Türkiye Türkçesinin mevcut konumuna kadar geçirdiği tarihî süreçte temas kurduğu dillerden içeriklerin sunulduğu ve bu dillerden Türkçeye geçen kelimelerin istatistiğinin verildiği kısmı da kapsar. İkinci bölümde, alıntı kelimelerdeki ses olayları ve ses değişimleri, iki ana başlıkta alt başlıklarıyla alıntı kelimelerin alındığı dil belirtilerek verilmiştir. İncelenen sözcükler yazı diline geçmiş güncel Türkçe sözlükte yer alan kelimeleri kapsamaktadır. Alıntı kelimenin geçtiği dille birlikte bu kelimenin tanıklı olduğu eserler de belirtilmiştir. Kelimelerin transkripsiyonunda TDK’nin de kabul ettiği “Ağız Araştırmaları Transkripsiyon Sistemi” esas alınmıştır. İncelenen alıntı kelimelerden 137’si Arapça; 43’ü Farsça; 29’u Fransızca; 21’i Yunanca;7’si İtalyanca; 6’sı İngilizce; 3’ü Arapça+Farsça; 2’si sırasıyla Latince, Rumca ve Almanca ve 1’i sırasıyla Soğdça ve Bulgarca kökenlidir.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Türkçesi, Trabzon ve yöresi ağızları, alıntı kelimeler, ses olayları
Abstract
In this article, the loanwords in the dialects of Trabzon and its region are analyzed under two main headings: vowels and consonants. The loanwords used in the local dialect were selected from the existing studies on the local dialect and the words compiled by us. The first part of the article; includes the methodology of the study, the transcription of the translation, the classification, naming and evaluation of the loanwords as well as the part in which the contents of the languages with which Turkish has been in contact in the historical process starting from the Orkhun Inscriptions, the first written collective text of Turkish, to the current position of Turkey Turkish are presented and the statistics of the words that have passed from these languages to Turkish are given. In the second part, sound events and sound changes in quoted words are given under two main headings with subheadings, indicating the language from which the quoted words are taken. The words analyzed include the words that have passed into written language and are included in the current Turkish dictionary. Along with the language in which the quoted word occurs, the works in which this word is witnessed are also indicated. The transcription of the words is based on the "Dialect Research Transcription System" accepted by TDK. Of the analyzed loanwords, 137 are Arabic; 43 are Persian; 29 are French; 21 are Greek; 7 are Italian; 6 are English; 3 are Arabic+Persian; 2 are Latin, Greek and German respectively; and 1 is Sogdian and Bulgarian respectively.
Keywords
Turkish, dialects of Trabzon and its region, loanwords, vocal phenomena