Abbâsî Sarayında Rol Alan Hekimler: Buhtîşû‘ Ailesi Ve Tıp Tarihi Açısından Önemi
(Physicians Playing A Role İn The Abbâsîd Palace: The Bukhtīshūʿ Family And Its Importance For The History Of Medicine
)
|
Yazar
|
:
zehra gençel efe
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
78
|
|
Sayfa |
:
477 - 497
|
Özet
Buhtîşû‘ Ailesi, Abbâsî devletinin başından itibaren saraya intisap etmiş ve yaklaşık iki yüz yıla yakın hekimlik görevlerini icra etmişlerdir. Abbâsî dönemi sağlık kurumlarının işler hale gelmesindeki rolleri kadar bu alanda yaptıkları tercüme ve te’lif eserlerle, bilim dünyasına önemli katkılar sağlamışlardır. Bu ailenin hizmetleriyle, İslam medeniyeti tıp alanında büyük bir gelişme sağlamıştır. Kaynaklarda bilgileri ve eserleri günümüze ulaşabilmiş olanlar: Curcis b. Cibrâîl, Buhtîşû‘ b. Curcis, Cibrâîl b. Buhtîşû‘ b. Curcis, Buhtîşû‘ b. Cibrâîl b. Buhtîşû‘, Cibrâîl b. Ubeydullah, Ubeydullah b. Cibrâîl’dir. Ünlü tıp tarihçilerinden İbn Ebû Usaybia, kendinden önceki tabakât yazarlarından farklı olarak, bu altı hekimi başlıklar halinde ele almış ve hayatlarına dair geniş bilgiler vermiştir. Çalışmamız bu dönemi en iyi yansıtan klasik tabakât yazarları olan İbn Ebû Usaybia, İbnü’n-Nedîm, İbnü’l-Kıftî ve Gregory Ebu’l-Ferec’in eserleri esas alınarak hazırlanmıştır. Bu eserler, Buhtîşû‘ Ailesi ile ilgili çok önemli ayrıntılar vermişlerdir. Şüphesiz ki, İbn Ebû Usaybia’nın ʿUyûnü’l-enbâʾ fî ṭabaḳāti’l-eṭıbbâʾ adlı eseri, bir hekim tabakâtı olması hasebiyle ve bu bilim adamlarını Abbâsî dönemi hekim tabakasından ayrıntılı olarak ve başlıklar halinde derli toplu ele alması yönüyle diğerlerinden ayrılmaktadır. Kaynaklar, hekimlerin kendi sanatlarına dair çalışmalarını ve katkılarını ele alırken, aynı zamanda kendi dönemlerinin siyasi ve sosyal olaylarına da ışık tutmaktadır.
Anahtar Kelimeler
İslam Tarihi, Tıp Tarihi, Abbasiler, Beytülhikme, Buhtîşû‘ Ailesi.
Abstract
Bukhtīshūʿ family joined the palace from the beginning of the ʿAbbasid state and performed their duties as physicians for nearly two centuries. They made significant contributions to the world of science with their translations and copyrighted works in this field, as well as their role in making the medical institution of the ʿAbbāsid period operational. With the services of this family, Islamic civilization has made great progress in the field of medicine. Those whose information and works have survived in the sources: Ḏj̲urd̲j̲īs b. Djibrīl, Bukhtīshūʿ b. Ḏj̲urd̲j̲īs, Djibrīl b. Bukhtīshūʿ b. Ḏj̲urd̲j̲īs, Bukhtīshūʿ b. Djibrīl b. Bukhtīshūʿ, Djibrīl b. ’Ubayd Allah, ’Ubayd Allah b. D̲j̲ibrīl. Ibn Abi Usaybia, unlike his predecessors, dealt with these six physicians under headings and gave extensive information about their lives. The basis of classical technology is prepared for work. These are Ibn Abi Usaybia, Ibn al-Nadim, Ibn Al-Kıfti and Gregory Abû'l-Farac these are the best discounted prices. These works gave very important details about Bukhtīshūʿ. The person Ibn Abī Uṣaybiʿa’ is a physician's work ʿUyūn al-anbāʾ is a physician's stratum, and this scientist is in a position to distinguish himself from being one of his physicians in the ʿAbbāsid period and in a dignified manner.
Keywords
History of Islam, History of Medicine, ʿAbbāsid, Bayt al-ḥikmah, Bukhtīshūʿ Family