Cumhuriyet’in Gölgesinde Osmanlı’yı Hatırlamak: Zeytindağı’nda Özne, İktidar ve Kimlik
(Remembering the Ottoman Empire in the Shadow of the Rebuplic: Subject, Power and Identity in Zeytindağı
)
|
Yazar
|
:
Murat Gür
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
75
|
|
Sayfa |
:
975-987
|
Özet
Bu çalışma yaptıkları ve yazdıklarıyla Cumuhuriyet’in kurucu seçkinleri arasında bulunan Falih Rıfkı Atay’ın hatıra türündeki eserlerinden Zeytindağı’nın özne, iktidar ve kimlik kavramları çerçevesinde incelenmesi hakkındadır. Otobiyografik anlatıların da kurmaca metinler gibi belirli söylem pratikleri içinde üretildiği düşüncesinden yola çıkarak yazarın kendi kimliğini nasıl kurduğunun aydınlatılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda metin, tarihî, ideolojik ve edebî söylemler etrafında incelenmiştir. İlk olarak otobiyografik anlatıların iktidar kavramı ile arasındaki bağ tartışılmış ve bu tür metinlerin kişilerin kendilerini iktidarın bir öznesi biçiminde kurmalarının bir aracı olduğu gösterilmiştir. Daha sonra Falih Rıfkı’nın hatıraları aracılığıyla kendi kimliğini, geçmiş iktidar yapıları ile mesafesini ve egemen ideoloji karşısındaki tavrını nasıl kurduğu tartışılmıştır.
Sonuç olarak Zeytindağı’nda hatıraların düzenlenişi yoluyla eserin, Cumhuriyet’in kurucu ideolojisinin amaçlarına hizmet edecek biçimde kodlandığı, temalara ayrıldığı ve düzenlendiği gün yüzüne çıkarılmıştır. Böylece hatıraların geçmişe dönük bir edebî tür olsa da yazıldığı güncelliğin nasıl bir parçası olduğu gösterilmiştir. Ayrıca Atay’ın eserinden yola çıkarak hatıraların, hem birer kimlik anlatısı biçiminde okunabileceği, hem de yazarın iktidar söylemlerinin sürekliliğine nasıl hizmet ettiği aydınlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler
otobiyografik anlatılar, hatıra, kimlik anlatıları, iktidar, ideoloji
Abstract
Falih Rıfkı Atay is among the founding elites of the Turkish Republic with his works and writings. This study is about the examination of Zeytindağı, one of his memoirs, within the framework of the concepts of subject, power and identity. Here, based on the idea that autobiographical narratives, like fictional texts, are produced within specific discourse practices, it is aimed to illuminate how the author constructs his own identity. In this direction, the text has been examined around historical, ideological and literary discourses. First, the connection between autobiographical narratives and the concept of power is discussed and it is shown that such texts are a means of establishing themselves as a subject of power. Later, it was discussed how Falih Rıfkı constructed his own identity, his distance from the power structures of the past, and his attitude towards the dominant ideology through his memories.
As a result, it was revealed that the work was coded, divided into themes and arranged in a way that would serve the purposes of the founding ideology of the Turkish Republic, through the arrangement of memories in Zeytindağı. Thus, it has been shown how memoirs are a part of the actuality in which they are written, even though they are a retrospective literary genre. In addition, based on Atay’s memoirs, it has been clarified that memories can be read both as identity narratives and how the author serve the continuity of the discourses of power.
Keywords
autobiographical narratives, memoirs, identity narratives, power, ideology