|
|
Türk Mitolojisinin Kaprisli ve Tutarsız Yaratığı: “Biçura”
(The Capricious and Inconsistent Creature of Turkish Mythology: Biçura
)
|
Yazar
|
:
Ahmet Tacetdin Hallaç
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
73
|
|
Sayfa |
:
183-201
|
Özet
Mitolojik bir “varlığın”, veya daha kapsayıcı bir tabirle mitolojik bir “ögenin” tanınması, bir toplumun tarihsel psikolojisini, varlık anlayışını, felsefesini, eylemlerin kökenlerini sebep sonuç ilişkisinde açığa çıkmasında bize yardımcı olur. Yerinde duran dağlar, durmadan akan pınarlar, yeryüzüne inen yağmurlar, yani dünyanın doğal öge ve düzeni bile bir toplumun yaşam-ölüm ilişkisini, yeme içme alışkanlıklarını, avcılıklarını, ahlak kurallarını etkilerken yanı başlarında duran mitolojik figürlerin aynı hayata etki etmemesi ve şekillendirmemesi düşünülemez. Nitekim bilinmeyen devirlerden itibaren insanlar, evlerini ve eve ait unsurları (ocağın, ahırın, kuyunun, banyonun vs.) “öteki” varlıklarla ilişkili görmüşler ve bu varlıklarla beraber yaşadıklarına inanmışlardır. İşte bu “öteki” varlıklardan bir tanesi de Biçura’dır. Makalede Biçura’yı dış (fiziksel özellikleri, eylem dizisi, mitolojik statüsü) ve iç (psikoloji, sempati) yapılarını ortaya koyarak inceleyeceğiz. Gerek yazılı gerekse sözlü kaynaklarda ev, ocak, orman, su, dağ vd. iyelerinden ayrılan Biçura, girdiği evin yaramaz bir sakinidir. Özellikle Tatarlar ve Başkurtlar arasında yaygınlık gösteren Biçura adlı varlık, karakteri bakımından huysuz, kaprisli ve tutarsızdır. İnsanlarla uğraşmayı sever. Bulunduğu eve zenginlik, ayrıldığı eve ise fakirlik getirir. Mitolojik konumu da netleştirilmiş değildir ama ne yeraltı kara iyeleri gibi kendisinden tamamen korkulandır ne de göksel ve bütünüyle iyi bir varlıktır. Bu çalışmada ele aldığımız Biçura'yı tüm özellikleriyle, kendisinden bahseden ilk ve en eski yazılı kaynaklardan bugüne kadar tespit ederek ortaya çıkarmaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
biçura, mitoloji, ev ruhu, karakter tahlili, iye
Abstract
The recognition of a mythological “being”, or, more specifically, a mythological “element”, helps us to reveal the historical psychology of a society, its understanding of being, its philosophy, and the origins of actions in the cause-and-effect relationship. While standing mountains, flowing springs, rains falling on the earth, even the natural elements and order of the world affect the life-death relationship of a society, eating habits, hunting and moral rules, it is unthinkable that the mythological figures standing next to them would not affect and shape the same life. As a matter of fact, since the unknown ages, people have seen their houses and the elements belonging to the house (stove, barn, well, bathroom, threshold, etc.) related to "other" beings and believed that they lived together with these beings. Here, one of these "other" beings is Bichura. In our paper, we will examine Biçura by revealing its external (physical characteristics, action sequence, mythological status) and internal (psychology, sympathy) structures. Distinguished from home, stove, forest, water, mountain, etc. black and white spirits (iyes) in both written and oral sources, Biçura is a mischievous inhabitant of the house it enters. Especially among Tatars and Bashkirs, the creature called Biçura is moody, capricious and inconsistent in its character. It likes to annoy people. Brings richness to the house it lives in, and poverty to the house it leaves. Its mythological position is also unclear, but it is neither totally feared of himself like the underground black spirits, nor is he a heavenly and wholly good being. We will try to reveal Bichura, which we discussed in this study, with all its features, by identifying it from the first and oldest written sources that mention it.
Keywords
biçura; mythology; house spirit; character analysis; iye
|
|