Tezâkîr Çerçevesinde Ahmed Cevdet Paşa’nın Eğitim Görüşlerinin Analizi
(An Analysis of the Views of Ahmed Cevdet Pasha on Education in the Context of His Book Tezâkîr
)
|
Yazar
|
:
Halil İbrahim Çelik
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
73
|
|
Sayfa |
:
111-131
|
Özet
XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti için önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. III. Selim döneminde başlayan devleti yeniden yapılandırma çalışmaları, XIX. yüzyıl boyunca artan bir ivme ile devam etmiştir. Toprak kayıplarını telafi etmek ve devleti yeniden yapılandırarak çöküşten kurtarmak için başlatılan modernleşme çalışmalarında sürecin doğası gereği eğitime öncelik verilmiştir. XIX. yüzyıl dünyasında devletin ihtiyaç duyduğu nitelikli insanı yetiştirmek için batı ülkelerindeki kurumlar da örnek alınarak yeni eğitim kurumları açılmıştır. Hukukçu ve tarihçi kimlikleri ile tanınan Ahmed Cevdet Paşa Osmanlı Devleti’nin yeniden yapılanma döneminde diğer görevlerinin yanı sıra 1845 yılından itibaren eğitim bürokrasisinde; öğretmenlik, okul müdürlüğü, eğitim bakanlığı, ders kitabı yazarlığı, akademi üyeliği görevlerinde bulunmuştur. Bu görevleri sırasında eğitim reformlarına dolaylı ya da doğrudan önemli katkıları olmuştur. Dönemin hem şahidi hem de aktörü olan Ahmed Cevdet Paşa’nın talebelik dönemlerinden başlayarak kamu görevleri dönemini kapsayan hayat tecrübelerini aktarmak için yazdığı Tezâkîr isimli eseri diğer kaynaklarda olmayan orijinal bilgiler vermektedir. Medrese kökenli, ilmiye sınıfı mensubu bir âlim olmasına karşın belirli ilkeler ve kültür unsurlarına dikkat edilmesi kaydıyla Osmanlı Devleti’nde modern eğitim kurumlarının açılmasını destekleyen Ahmed Cevdet Paşa’nın eğitim sorunlarının çözümüne getirdiği yaklaşımlar ve eğitimde yeniden yapılanma projeleri günümüz eğitim sorunlarının çözümleri bakımından da yol gösterici niteliktedir.
Anahtar Kelimeler
Tezâkîr, Eğitim Reformu, Ahmed Cevdet Paşa, Modern Eğitim
Abstract
The XIX. century is an era in which significant developments for the Ottoman State were experienced. The reconstruction efforts, which started during the reign of Selim III, continued with an increasing momentum throughout the XIX. century. In the modernization efforts to compensate for the lost provinces, and to save the country from collapsing through reconstructing the state, education was given priority in line with the nature of the process. New educational institutions were opened by following the Western examples in order to train the qualified people that the state needed. 1845 onwards, Ahmet Cevdet Pasha, who is known for his historian and, jurist identities, worked in education bureaucracy as a teacher, school principal, minister of education, textbook author and academy member along with his other duties during the reconstruction period of the Ottoman State. While performing these duties, he contributed to education reforms directly or indirectly. The work of Ahmet Cevdet Pasha, who was both the witness and the actor of the period, Tezakir, which he wrote to relate his experiences throughout his school life and public works, presents original information which is not found in other sources. The approaches brought to the solution of educational problems and reconstruction projects in education by Ahmet Cevdet Pasha, who supported the opening of modern education institutions in the Ottoman State, though he was of Madrassah origin and a member of religious scholars, on condition that certain principles and cultural elements are observed, are also guiding in terms of solutions to today’s educational problems.
Keywords
Tezâkir, Education Reform, Ahmet Cevdet Pasha, Modern Education