Ākāmü’l-Mercān’a Göre Hazar Ülkesi ve Türk Yurtları
(Khazaria and Turkic Lands According to Ākām al-Marjān
)
|
Yazar
|
:
Umut Üren
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
73
|
|
Sayfa |
:
73-92
|
Özet
Ortaçağ İslam coğrafyacılarının kaleme almış oldukları eserler Türk tarihinin birinci el kaynakları arasında yer almaktadır. Karadeniz’in kuzeyi, Batı ve Doğu Türkistan coğrafyasında faaliyet göstermiş pekçok Türk topluluğunun siyasî ve sosyal hayatlarının tespiti noktasında sözkonusu coğrafya eserlerinin önemli bir rolü bulunmaktadır. İshâk b. Hüseyin tarafından XI. yüzyılda kaleme alınmış olan Ākāmü’l-Mercān fî zikrü’l-medāin’ül meşhûr fî kûlli mekān, Hazar ve Türk yurtlarına dair sunmuş olduğu bilgilerle bu tür kaynak eserler arasında yer almaktadır. Türk Tarihçiliğinde sık kullanılmayan bu eserin tespit edilen üç nüshası üzerinden, Türklerle alakalı olarak sunduğu veriler, bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmamızda müellifin kimliği, eserin mevcut nüshaları gibi sorulara değindikten sonra Hazar ve Türk yurtlarına ayrılan başlıkların Türkçe tercümesini ve içerikte yer alan bilgilerin tartışmasını yapmaya gayret gösterdik
Anahtar Kelimeler
İshâk b. Hüseyin, Ākāmü’l-Mercān, Hazarlar, Kimekler, Oğuzlar
Abstract
The works written by medieval Islamic geographers are among the primary sources on Turkic history. These geographical works have an important role in determining the political and social lives of many Turkish communities that had lived in the Northern Black Sea, Western and Eastern Turkestan areas. Ākāmü’l-Mercān fî zikrü’l-medāin’ül meşhûr fî kûlli mekān which was written by İshâq ibn Hüseyin in the XIth century, is among such sources providing information about the Khazars and Turkish regions. The information about the Turks that we obtained from the three copies of this work, which is not frequently used in Turkish Historiography, is the subject of this research. In this study, after addressing questions such as the identity of the author and the existing copies of the manuscript, we tried to make the Turkish translation of the titles reserved for the Khazar and Turkish regions and discuss the relevant information in the manscript.
Keywords
İshâk b. Hüseyin, Ākāmü’l-Mercān, Khazars, Kimaks, Oguzs