Yırtılan Zamanın Dinmeyen Ağrısı: Abdülhak Şinasi Hisar’ın Romanlarında Nostaljinin Mekânlaşması
(The Endless Pain of the Teared Time: Spatialization of Nostalgia in the Novels of Abdulhak Şinasi Hisar
)
|
Yazar
|
:
Bekir Şakir Konyalı
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
72
|
|
Sayfa |
:
1053-1068
|
Özet
Abdülhak Şinasi Hisar’ın bir ‘aile anlatısı’ olarak şekillenen üç romanı (Fahim Bey ve Biz, Çamlıca’daki Eniştemiz, Ali Nizami Beyin Alafrangalığı ve Şeyhliği) yaşanmışlıkları anlatmasıyla ‘hatıra-roman’, romanların adında yer bulan merkez karakterlerin zaman içindeki değişimlerini konu edinmesiyle ise ‘yetişme romanı’ özelliği gösterir. Romanlarda olayları hatırlama, aktarma ve anlamaya imkân veren ‘zamansal mesafe’de karakterlerin de yer aldığı mekânın anlatıcı dilinde geçmişi özleyici bir hal almasıyla ortaya çıkan nostaljik söylem, Abdülhak Şinasi Hisar’ın ifadelerinde Mazi Cen¬neti ve Boğaziçi Medeniyeti olarak karşılık bulur. Yeniden kurucu nostaljiden ziyade düşünsel bir nostaljinin sınırların¬da dolaşan bu karşılık, temelde fanilik–ebedilik geriliminin ürettiği bir anlam arayışıdır. Faniliğe işaret eden ‘şimdi’deki yırtılma, bir ebedilik arzusu olarak ‘geçmiş’e yönelir. Diğer bir deyişle bu arayışta Abdülhak Şinasi Hisar, yırtılan zama¬nın dinmeyen ağrısı olan ‘şimdi’yi, daimi bir oluşu (mazi cenneti) yâd ederek hafifletir. Bu yazıda ağrıyı dindiren bir mekânlaştırma tecrübesi olarak nostaljinin imkân ve problemleri Abdülhak Şinasi Hisar ve romanları özelinde araştırı¬lacak, romanlarda betimleme ve anlatıcı yorumlarında açığa çıkan nostaljinin, kurgu enstrümanlarının ( anlatıcı, karak¬ter, olay örgüsü, zaman kipleri vb.) şekillenmesini ne yönde ve nasıl etkilediği gösterilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Nostalji, Abdülhak Şinasi Hisar, roman, mekân
Abstract
Abdülhak Şinasi Hisar's three novels (Fahim Bey ve Biz, Çamlıca’daki Eniştemiz, Ali Nizami Beyin Alafrangalı¬ğı ve Şeyhliği) are formed as a 'family narrative'. These novels can be called ‘memorabilia-novel’ due to their purpose of narrating experiences, and "bildungs-novel" because they deal with the changes of the central characters together in a row in the title of the novels over time. As these naming confirm, the novels deal with the change in the person over time. The link between change an nostalgia emerges from narrators’ comments. The narrator recounts the past with yearn. The past is conceptualized as 'past paradise' and 'Bosphorus civilization' in the expressions of Abdülhak Şinasi Hisar. This conceptualization is basically a search for meaning produced by the transience-eternity tension. The rupture in the 'now', which points to mortality, turns towards the 'past' as a desire for eternity. In other words, in this quest, Abdülhak Şinasi Hisar eases the pain of the 'now' by commemorating a permanent being (past paradise). In this article, the possibilities and problems of nostalgia will be investigated from the view of Abdülhak Şinasi Hisar and his novels. It will be tried to show in what way and how the nostalgia, which is revealed in the descriptions and narrator interpretations in the novels, affects the shaping of the fictional instruments (narrator, character, plot, tense, etc.).
Keywords
Nostalgia, Abdülhak Şinasi Hisar, novel, space