Çağatay Türkçesi Dönemine Ait Tevârîh-i Güzîde-i Nusret-nâme’nin (The British Library Nüshası) Dili
(Language of Tevârîh-i Güzîde-i Nusret-nâme of the Era of Chagatay Turkish (The British Library Issue)
)
|
Yazar
|
:
Hasan Bekmez
Ufuk Deniz Aşcı
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
72
|
|
Sayfa |
:
1011-1019
|
Özet
Moğol tarihi ve onların büyük komutanı Cengiz Han, tarih boyunca birçok araştırmacının ilgisini çekmiş ve bu alanda bir hayli eser kaleme alınmıştır. Moğol hükümdarı Cengiz Han’ın doğumu, yaşamı, kişiliği, ailesi, soy kütüğü ve fetihleri ile ilgili yazılmış eserlere “Cengiz-nâme” adı verilir. Bu makalenin konusu olan Çağatay Türkçesi döneminde kaleme alınmış Tevârîh-i Güzîde-i Nusret-nâme, mensur olarak yazılmış tarihî bir eserdir. Eserin katalog kaydında ve içeriğinde 16’ncı yüzyılda yazıldığı bilgisi mevcuttur ancak kim tarafından yazıldığı belirtilmemiştir. Eserin iki nüshası vardır. Üzerinde çalışma yaptığımız nüsha Londra’daki British Library’de muhafaza edilmektedir. Eser 149 varaktan oluşmaktadır. Eserin temel konusu Cengiz Han’ın hayatı etrafında şekillenmektedir. Bunun yanı sıra eserde Oğuz Kağan Destanı, Türk ve Moğol kavimleri ve Cengiz Han’ın şeceresi ile ilgili detaylı açıklamalar yapılmıştır. Bu eser dil hususiyetleri açısından Çağatay Türkçesinin özelliklerini yansıtmakla birlikte Oğuz Türkçesine ait kelimelere, eklere ve seslik özelliklere de sahiptir. İmla bakımından eser, noktalı Arap harflerinin noktalarının genellikle kullanılmadığı ve aynı kelimenin farklı bir, iki, üç hatta dört varyantının olduğu bir metindir.
Anahtar Kelimeler
Çağatay Türkçesi, Tevârîh-i Güzîde-i Nusret-nâme, Cengiz Han, Türk-Moğol Kavimleri, Oğuz Türkçesi.
Abstract
Mongolian history and their great commander, Genghis Khan, have attracted the attention of many researchers from past to present, and many works have been written about him. The works written about the birth, life, personality, family, genealogy and conquests of the Mongolian ruler Genghis Khan are called "Genghis-nama". Tevârîh-i Güzîde-i Nusret-nâme, which is the subject of this article, is a historical study written in prose, created in the period of Chagatay Turkish. There is information in the catalog record and content of the work concluding that it is written in the 16th century. It is not specified by whom the work is written. There are two copies of the work. The copy we are working on is kept in the British Library in London. The book consists of 149 sheets. The main subject of the work is shaped around the life of Genghis Khan. In addition, detailed explanations were made about the Epic of Oghuz Khan, Turkish and Mongolian tribes and Genghis Khan's genealogy. Although this work reflects the characteristics of Chagatay Turkish in terms of linguistic features, it also has the words, suffixes and phonetic features of Oghuz Turkish. In terms of spelling, the work is a text in which the dots of dotted Arabic letters are not usually used and there are different one, two, three or even four variants of the same word.
Keywords
Chagatay Turkish, The Selected Chronicles of Nusret-name, Genghis Khan, Turkish-Mongolian Tribes, Og