Kafkasya’dan Uzunyayla’ya Taşınan Hafıza Mekânları: Köy Toponim ve Sülale Tarihleri
(Realms of Memory Carried from the Caucasus to Uzunyayla: Village Names and Family Histories
)
|
Yazar
|
:
Didem Çatalkılıç
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
69
|
|
Sayfa |
:
71-120
|
Özet
Basit bir adlandırmadan çok daha fazlası olan toponimler, toplumlar için tarihi kayıtlardır. Toponimler çalışma konumuz olan Kafkasya için de bu işlevini sürdürmüştür. Kafkasya’da sınıfsal yapılanmada üst tabakadaki toprak sahibi Çerkes ve Abaza sülaleler köylere sülale isimlerini vermişlerdir. Her daim kimlikle beraber okunması gereken toplumsal işaretler olan toponimleri çalışma konumuz olan Kafkasya coğrafyası üzerinden düşünecek olursak yaklaşık 160 yıldır anavatanları Kafkasya’dan ayrı yaşayan Abaza ve Çerkes toplumu Uzunyayla’daki köylerine Kafkasya’da olduğu gibi toprak sahibi sülalelerin isimlerini vermişlerdir. Bu noktada toponimler Kafkasya ile bağ kurmayı sağlayan hafıza mekanları olmuştur. Kafkasya’dan Uzunyayla’ya uzanan sülale hikayeleri ve toponimler toprak sahipliğiyle doğrudan bağlantılıdır. Bu durum Abaza ve Çerkes toplumunun sosyal hayatına doğrudan etki etmektedir. Köylerin Türkçe adlandırmalarıysa bitki bilim, hayvan bilim ve fiziki coğrafyayla alakalı olmuştur. Biz bu çalışmada Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesine bağlı Abaza, Çeçen, Çerkes ve Karaçay köylerinde gerçekleştirdiğimiz alan çalışmamızda kaynak kişilere köyleri ve sülaleleri hakkında yönelttiğimiz sorular yoluyla toponimin kimlik belirteci olarak rolünü inceleyerek manzara, bellek ve tarih kavramlarını Pierre Nora’ya ait hafıza mekanı teorisi üzerinden Uzunyayla ve Kafkasya’da iç içe geçmiş durumunu anlatmaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
Hafıza Mekanı, Kafkasya, Kimlik, Toponim, Uzunyayla.
Abstract
Toponyms, that are more than just a description are historical records for communities. Toponyms played the same role for Caucasus region, which is the subject of our investigation, also. Circassian and Abaza landowner families who are at the upper layer of class structuring in Caucasus gave their dynasty names to the villages. If we think about toponyms as social indicators which should always be read in line with the identity from the point of view of the Caucasus geography, Circassian and Abaza communities who live away from Caucasus more than 160 years now gave the names of families to villages in Uzunyayla, just the same as in Caucasus. At this point toponyms became memory spaces that help to tie them with Caucasus. Family stories and topomys that lie from Caucasus to Uzunyayla are directly connected with landowning. This situation directly affects social life of Circassian and Abaza communities. And the Turkish naming of the villages were related to botanical, zoological and landscape knowledge of the place. In this article we would try to explain mutually connecte situation of Caucasus and Uzunyayla based on Pierre Nora’s “realms of memory” theory by investigating the role of scenery, memory and history notions as indicators of identity of the toponyms with the help of questions directed to source people about their villages and dynasties during our site investigations to Abaza, Chechen, Circassian and Karachay villages within Pınarbaşı region of Kayseri.
Keywords
Realms of Memory, Identity, Caucasus, Toponym, Uzunyayla.