Ограниченно-Кратное Значение НСВ или Суммарное Значение СВ: Использование Форм и Их Отличие
(Limited Multiple Meaning of İmperfective or Cumulative Meaning of the Perfective: Which Form to Use or How to Distinguish One From Another?
)
|
Yazar
|
:
Leyla Çiğdem Dalkılıç
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
65
|
|
Sayfa |
:
177-192
|
Özet
Farklı görünüş anlamlarının analizi, dil araçlarının betimlemesi ile dil sistemindeki özel durumların incelenmesi dilde görünüşe ilişkin sorunların çoğunlukla daha açık bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olmaktadırlar. Bu yaklaşım özellikle de dilde birkaç farklı yapıda ortaya çıkabilen kavramlar açısından bilhassa önem arz etmektedir. Bu bakımdan nicel aspektolojinin içerisinde yer alan “kezlik” kavramı dilde öncelikle bitmişlik ve bitmemişlik görünüş türlü fiillerin özel anlamlarında ortaya çıkabilmesinin yanı sıra, fiillerin hareket yöntemlerinde ya da fiilin kendi sözcük anlamında bulunabilmektedirler. Bununla birlikte zarflar ve durum belirten sözcükler ile kullanılmaları da bu kavramın kullanım özelliklerinin anlaşılmasını zorlaştırabilmektedirler. Bu makalenin amacı bitmemişlik görünüşlü fiillerin özel anlamlarından olan kısıtlı-kezlik ile bitmişlik görünüşlü fiillerin özel anlamlarından olan toplamsal değer anlamlarında ortaya çıkan kezlik kavramının özelliklerini belirlemek, bu doğrultuda söz konusu özel anlamlar çerçevesindeki yapılarla olan ilişkisini ortaya koymak, bitmişlik ve bitmemişlik görünüşlü fiil yapıları kullanılarak kezlik anlamının hangi dil araçları ile ifade edildiğini saptamak ve bu yapıların morfolojik ve semantik açıdan Rusça ve Türkçe arasındaki ifade farklarını anlayabilmek üzere karşılaştırmalı olarak ele almaktadır.
Анализ отдельных аспектуальных значений и описание системы средств языка, а также исследование частных вопросов в целом приводят к более чёткому пониманию аспектуальных проблем в языках. Такой подход особенно важен для тех случаев, в которых одно языковое понятие проявляется в языке в нескольких формах. В этом отношении «кратность», входящая в количественную аспектуальность, проявляется в русском языке в первую очередь в различных частных видовых значениях форм совершенного (СВ) и несовершенного (НСВ), вступает в качестве способов действия, или находит лексическое выражение в значении самого глагола, а также с помощью наречий и обстоятельственных слов, что иногда усложняет понимание этой категории в использовании. Целью данной статьи являются определение характера соотношения значения кратности в формах ограниченно-кратного значения НСВ и суммарного значения СВ, выявление закономерностей взаимодействия кратности в вышеуказанных формах, установление системы языковых средств выражения различных оттенков значений кратности с формами НСВ и СВ, сравнение их с точки зрения морфологического и семантического различия между русским и турецким языками.
Anahtar Kelimeler
aspektoloji, nicel aspektoloji, kezlik, görünüş, bitmişlik görünüşü, bitmemişlik görünüşü, özel anlamlar /аспектуальность, количественная аспектуальность, кратность, вид, совершенный вид, несовершенный вид, частные значения
Abstract
The analysis of individual aspectual meanings and the description of the system of language means, as well as the study of particular issues lead to a clearer understanding of aspectual problems in languages. This approach is especially important for those cases in which one linguistic concept manifests itself in a language in several forms. In this regard, “the multiplicity”, which is a part of the quantitative aspectuality, manifests itself in the Russian language primarily in various particular aspect meanings of the forms of perfective and imperfective. Besides, it comes in as modes of action, or finds a lexical expression in the meaning of the verb itself, as well as using adverbs and adverbial words, which sometimes complicates the understanding of this category in usage. The purpose of this article is to determine the nature of the correlation of the multiplicity meanings in the forms of the limited multiple meaning of imperfective and the сumulative meaning of the perfective, identification of patterns of interaction of multiplicity in these forms, the establishment of a system of language means of expression of various shades of multiplicity values by the perfective and imperfective forms, comparing them from the point of view of morphological and semantic differences between the Russian and Turkish languages.
Keywords
aspectuailty, quantitive aspectuality, multiplicity, aspect, perfective, imperfective, ind,v,dual as