Modern Gagauz Edebiyatında İlk Roman: “Uzun Kervan” (Bir Tahlil Denemesi)
(The Very First Novel in Modern Gagauz Literature: “Uzun Kervan” (An Essay to Analyze)
)
|
Yazar
|
:
Atıf AKGÜN
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
59
|
|
Sayfa |
:
261-290
|
Özet
Modern Gagauz Edebiyatı’nın kurucu kuşağında yer alan şair ve yazar Dionis Tanasoğlu’nun “Uzun Kervan” adlı romanı, kitap olarak yayınlanan ilk Gagauz romanı olmasının yanında Gagauz tarihini bir romana sığdırma çabası ile ‘tarihî roman’ türünün sınırlarını zorlayan kült bir eserdir.
Tanasoğlu romanında, Gagauzların tarih sahnesinde var oldukları ilk dönemlerden bugünkü yurtları Gagauzyeri bölgesine yerleşmelerine kadar olan dönemi “Uzak Dedeler”, “Balkanlarda Yurtluk” ve “Besarabya Gagauzları” adlı üç bölümde, kronolojik bir tarzda ve yoğun bir tarih bilgisi vererek okurla paylaşır. Bir edebî tür olan romanın yoğun bir tarih anlatısına aracı kılınmış olmasının işlevsel bir amacı olduğu açıktır. Kendilerini “Türk Dünyası”nın bir parçası olarak gören Gagauzlar “Uzun Kervan” romanında genel Türk tarihi ile bütünleşir. Gagauzlar arasında büyük ilgi gören romanda, bu tarihî misyonun yanısıra, Gagauz diliyle roman yazılabileceğinin ortaya konulmuş olması, söz konusu eseri Gagauz Edebiyatı’nda ayrıcalıklı kılan ikinci yönüdür.
Anlatıcının romandaki yeri, gerçekle kurgunun birlikte ele alınması ve çok sayıdaki alt hikâyenin romana eklemlenmesi gibi hususiyetleri itibariyle söz konusu eser, roman tekniği bakımından inceleme ve değerlendirmeye değer bir yapıdadır. Bu çalışmada Gagauz Türkleri Edebiyatı’nda önemli yeri olan “Uzun Kervan” romanına edebiyat biliminin yöntem ve teknikleri dahilinde yaklaşan inceleme ve değerlendirmelerde bulunulmuş, söz konusu eserin millî kimlik inşası bağlamında tahlili amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Modern Gagauz Edebiyatı, Roman, Dionis Tanasoğlu, Uzun Kervan, Sosyal Psikoloji, Millî Kimlik İnşası.
Abstract
Poet and author Dionis Tanasoğlu is considered as one of the founder of Modern Gagauz Literature and his novel titled “Uzun Kervan” is not only the very first novel published as a book in Gagauz but also it is a cult work nearly evolving as a “historical novel” due to its effort on telling all Gagauz history in one particular novel.
Tanasoğlu shares his deep knowledge on history with his readers in a chronological order and wrote three separate chapters named as “Uzak Dedeler”, “Balkanlarda Yurtluk” and “Bucak Kırı” in his novel. In these chapters he mentioned the period from the first times of Gagauz’s existence in history to their settlement in the region of “Gagauzyeri” that became their permanent territory over time.It is clear that there is a functional aim in utilizing novel, a literary genre, as a tool for telling the history. Gagauzian, who see themselves as a part of Turkish world, unite with the Turkish history in the novel “Uzun Kervan”. This novel drew attention among Gagauz nation not just because of its historical mission but also of the language it is written. Uzun Kervan is written in Gagauz language and this is the second aspect which made this novel privileged.
The aforementioned novel is worth analyzing and examining in terms of novel techniques as of its characteristics such as teller’s place in the novel, togetherness of the truth and the fiction and numerous subtexts added to the novel . In this study “Uzun Kervan” novel is analyzed and examined in terms of literary methods and techniques and additionally the novel is tried to be analyzed within the context of national identity building.
Keywords
Modern Gagauz Literature, Dionis Tanasoğlu, Uzun Kervan, National Identity Building.