Özet
Avusturya’nın Bosna-Hersek’i İşgalinden Sonra Anadolu’ya Yapılan Boşnak Göçleri: Eskişehir Lütfiye Köyü Örneği
Osmanlı Devleti’nin dinamizmini kaybederek, gerilemenin parçalanmaya dönüştüğü XIX. yüzyılda, yükselme döneminin tam aksine, içe dönük bir iskân politikası takip edilmiştir. Bu doğrultuda Osmanlı Devleti, kaybettiği topraklarda esaret altında kalan ve çeşitli zulüm, işkence ve sıkıntılar karşısında mecburi göçe tâbi tutulan ve kendisine sığınan eski vatandaşlarına duyarsız kalmayarak, onlara kapılarını açmış ve onları iç bölgelere iskân edebilmek için gerekeni yapmaya çalışmıştır. Bosna-Hersek’in idaresinin Avusturya-Macaristan’a bırakılmasının ardından, yüzyıllardır hâkim millet durumunda olan Boşnakların mevcut statülerini kaybetmeleri, Avusturya-Macaristan’ın Boşnaklara karşı izlediği idari, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel tutumlar gibi faktörler, kargaşa ve güvensizlik ortamı, Bosna-Hersek’ten göçlerin yaşanmasına sebep olmuştur. Yaşanan göçlerle Osmanlı topraklarına gelen Boşnaklar, Osmanlı Devleti tarafından Anadolu’nun çeşitli bölgelerine yerleştirilmişlerdir.
Eskişehir bölgesi de Boşnakların ve aynı zamanda diğer göçmenlerin yerleştirildikleri önemli bölgeler arasında yer almaktadır. Coğrafi konumu, iklimi, ulaşım imkânları, sahip olduğu kaynaklar, verimli ve boş arazileri ile göçmenler için önemli yerleşim merkezlerinden biri haline gelen Eskişehir, zamanla bir göçmen kenti haline gelmiştir. Göçmenler sayesinde Eskişehir’de sosyal ve kültürel hayat canlanmış, tarım, hayvancılık ve ticari faaliyetler gelişmiş, bu durum Eskişehir’i cazip ve yaşanabilir bir kent kılmıştır. Eskişehir’de Boşnakların yerleştirildikleri yerlerden birisi de Mihalıççık ilçesine bağlı Lütfiye Köyü’dür. Ortalama 1898-1900’lü yıllarda Boşnak göçmenler tarafından kurulan Lütfiye Köyü, ilk dönemlerde evliliklerin kendi içlerinde yapıldığı, kendi kültürlerinin yaşatılmaya çalışıldığı kapalı bir topluluk olsa da din ve kültür benzerliklerinin etkisiyle, zamanla yerli halkla bütünleşmeler ve dışa açılımların yaşanmasıyla topluma uyum sağlamıştır. Farklı gelenek ve kültürle toplumsal hayata zenginlik katan Lütfiye Köyü Boşnakları, özellikle inşaat ustalığı gibi işlerde yerli halka önemli fayda sağlamışlardır. Bir kısmı kendi işlerini kurarak ticaret ve üretime katkı sağlarken, bir kısmı da katıldıkları tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile üretime katkı sağlamışlardır. Lütfiye Köyü Boşnakları savaş yıllarında da devlete destek vermekten kaçınmayarak, gerektiğinde şehit vermişlerdir. Ekonomik ve kültürel yönden Eskişehir’de ve Türkiye’de önemli bir yere sahip olan Boşnaklar, Türk ve Müslüman kimliği ile kendilerini Türkiye’ye ait görmüşlerdir.
<
Anahtar Kelimeler
Bosna-Hersek, Boşnak, Göçmen, İskân, Lütfiye Köyü, Eskişehir.