Özet
Abbâsî Sarayında Rol Alan Hekimler: Buhtîşû‘ Ailesi Ve Tıp Tarihi Açısından Önemi
Buhtîşû‘ Ailesi, Abbâsî devletinin başından itibaren saraya intisap etmiş ve yaklaşık iki yüz yıla yakın hekimlik görevlerini icra etmişlerdir. Abbâsî dönemi sağlık kurumlarının işler hale gelmesindeki rolleri kadar bu alanda yaptıkları tercüme ve te’lif eserlerle, bilim dünyasına önemli katkılar sağlamışlardır. Bu ailenin hizmetleriyle, İslam medeniyeti tıp alanında büyük bir gelişme sağlamıştır. Kaynaklarda bilgileri ve eserleri günümüze ulaşabilmiş olanlar: Curcis b. Cibrâîl, Buhtîşû‘ b. Curcis, Cibrâîl b. Buhtîşû‘ b. Curcis, Buhtîşû‘ b. Cibrâîl b. Buhtîşû‘, Cibrâîl b. Ubeydullah, Ubeydullah b. Cibrâîl’dir. Ünlü tıp tarihçilerinden İbn Ebû Usaybia, kendinden önceki tabakât yazarlarından farklı olarak, bu altı hekimi başlıklar halinde ele almış ve hayatlarına dair geniş bilgiler vermiştir. Çalışmamız bu dönemi en iyi yansıtan klasik tabakât yazarları olan İbn Ebû Usaybia, İbnü’n-Nedîm, İbnü’l-Kıftî ve Gregory Ebu’l-Ferec’in eserleri esas alınarak hazırlanmıştır. Bu eserler, Buhtîşû‘ Ailesi ile ilgili çok önemli ayrıntılar vermişlerdir. Şüphesiz ki, İbn Ebû Usaybia’nın ʿUyûnü’l-enbâʾ fî ṭabaḳāti’l-eṭıbbâʾ adlı eseri, bir hekim tabakâtı olması hasebiyle ve bu bilim adamlarını Abbâsî dönemi hekim tabakasından ayrıntılı olarak ve başlıklar halinde derli toplu ele alması yönüyle diğerlerinden ayrılmaktadır. Kaynaklar, hekimlerin kendi sanatlarına dair çalışmalarını ve katkılarını ele alırken, aynı zamanda kendi dönemlerinin siyasi ve sosyal olaylarına da ışık tutmaktadır.
Anahtar Kelimeler
İslam Tarihi, Tıp Tarihi, Abbasiler, Beytülhikme, Buhtîşû‘ Ailesi.