Özet
Yırtılan Zamanın Dinmeyen Ağrısı: Abdülhak Şinasi Hisar’ın Romanlarında Nostaljinin Mekânlaşması
Abdülhak Şinasi Hisar’ın bir ‘aile anlatısı’ olarak şekillenen üç romanı (Fahim Bey ve Biz, Çamlıca’daki Eniştemiz, Ali Nizami Beyin Alafrangalığı ve Şeyhliği) yaşanmışlıkları anlatmasıyla ‘hatıra-roman’, romanların adında yer bulan merkez karakterlerin zaman içindeki değişimlerini konu edinmesiyle ise ‘yetişme romanı’ özelliği gösterir. Romanlarda olayları hatırlama, aktarma ve anlamaya imkân veren ‘zamansal mesafe’de karakterlerin de yer aldığı mekânın anlatıcı dilinde geçmişi özleyici bir hal almasıyla ortaya çıkan nostaljik söylem, Abdülhak Şinasi Hisar’ın ifadelerinde Mazi Cen¬neti ve Boğaziçi Medeniyeti olarak karşılık bulur. Yeniden kurucu nostaljiden ziyade düşünsel bir nostaljinin sınırların¬da dolaşan bu karşılık, temelde fanilik–ebedilik geriliminin ürettiği bir anlam arayışıdır. Faniliğe işaret eden ‘şimdi’deki yırtılma, bir ebedilik arzusu olarak ‘geçmiş’e yönelir. Diğer bir deyişle bu arayışta Abdülhak Şinasi Hisar, yırtılan zama¬nın dinmeyen ağrısı olan ‘şimdi’yi, daimi bir oluşu (mazi cenneti) yâd ederek hafifletir. Bu yazıda ağrıyı dindiren bir mekânlaştırma tecrübesi olarak nostaljinin imkân ve problemleri Abdülhak Şinasi Hisar ve romanları özelinde araştırı¬lacak, romanlarda betimleme ve anlatıcı yorumlarında açığa çıkan nostaljinin, kurgu enstrümanlarının ( anlatıcı, karak¬ter, olay örgüsü, zaman kipleri vb.) şekillenmesini ne yönde ve nasıl etkilediği gösterilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Nostalji, Abdülhak Şinasi Hisar, roman, mekân