Özet
Toplumsal Bellekte Sürgün: Ahıska Türkleri Örneği
Toplumsal ve siyasal koşulların yarattığı baskı neticesinde kimlik ve kültürlerini yitirme tehlikesiyle karşı karşıya kalan toplulukların kendi istekleriyle başka bir yere temelli yerleştirilmeleri ya da devletin izlediği resmi siyaset çerçevesinde kişilerin grup ve topluluk halinde yaşadıkları yerlerden alınarak başka bir bölgeye yerleştirilmeleri şeklinde tanımlanabilen sürgüne verilecek örnekler arasında II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Stalin tarafından günümüz dünyasında vatansız halklar arasında yer alan Ahıska Türkleri’nin Orta Asya’ya sürgün edilmesi bulunmaktadır.
Bu makalede, 1944 yılının Kasım ayında Ahıska Türkleri’nin sürgün edilişi, yolculuk sırasında yaşadıkları, çoğunluğun yerleştirildiği Özbekistan’da nasıl bir hayat geçirdikleri ele alınmaktadır. Ahıskalılar’ın sürgün deneyimi, 1989 Bulgaristan göçmenleri ile Ahıska Türkleri’nin Türkiye’ye göçleri ve uyum süreçlerinin karşılaştırıldığı niteliksel araştırma kapsamında Kocaeli, İstanbul ve Bursa’da gerçekleştirilen alan araştırması verilerine dayanılarak ele alınmaktadır. Bildirinin ilk bölümünde sürgünün kavramsal bir değerlendirmesi yapılmakta, ikinci bölümde ise alan araştırmasının yapıldığı şehirlerde yaşayan Ahıska Türkleri’nin bir bölümünün 1944-1989 döneminde Özbekistan’daki sürgün deneyimi, kendi anlatılarına dayanılarak aktarılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Ahıska Türkleri, Özbekistan, Sovyetler Birliği, sürgün