Özet
KURULUŞUNDAN ÇARLIK RUSYA TARAFINDAN İLHAK EDİLİŞİNE KIRIM HANLIĞI
Altın Orda Devleti’nin toprakları üzerinde hakimiyetinin azalmasıyla 1441-42 yıllarında Hacı Giray tarafından kurulan Kırım Hanlığı, 1474 yılından itibaren Osmanlılar tarafından himaye edilmeye başladı. Böylelikle Osmanlı kuzey sınırlarını özellikle Rus tehdidine karşı güvence altına almış olurken Kırım Hanlığı da dönemin ve bölgenin en önemli askeri gücünün bir parçası haline geldi. Bu tabiiyet hanlığa her açıdan nüfuz kazandırdı ve hanlık Kuzey Karadeniz toprakları üzerinde hakimiyet kurmaya muktedir oldu. Fakat Osmanlı hükümdarlarının devlet çıkarlarını önceleyerek verdikleri kararlar neticesinde Kırım Hanlığı Rus tehdidi karşısında ağırlığını zamanla yitirdi. Başka cephelerde genişleme siyaseti süren Osmanlı politikaları nedeniyle her geçen gün büyüyen Rus tehlikesine öncelik verilmedi. Bu durum ise Ruslara karşı önlem almayı geciktirdiği gibi Kırım Hanlığı’na mensup kuvvetlerin açılan cephelerde Osmanlı müttefiki olarak yer alması nedeniyle hanlığı iç karışıklıklara karşı oldukça açık ve kırılgan hale getirdi. Nihayet Osmanlılar ile Ruslar arasında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile önce bağımsızlık verilen Kırım Hanlığı daha sonra 1783 yılında Ruslar tarafından ilhak edildi. Söz konusu bu çalışmada Osmanlı himayesi altında oldukça güçlenip bölgesinde nüfuz elde eden Kırım Hanlığı’nı çöküşe götüren siyasî süreç ve bu süreçteki Osmanlı politikalarının etkisi ele alınmıştır. Diğer taraftan Karadeniz’in kuzeyinde varlığını yaklaşık üç yüz elli yıl sürdüren Kırım Hanlığı’nın devlet yönetimi ve idari yapısı da çalışmaya konu edinilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kırım, Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti, Ruslar