Özet
1999-2019 Yılları Arası Ağız Çalışmalarında Kullanılan Transkripsiyon İşaretleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme: Ünlüler
Ağız çalışmalarında kullanılan transkripsiyon işaretleri sorunu ülkemizde uzun yıllardır tartışılmaktadır. Türk Dil Kurumu 1999 yılında bu sorunu çözmek amacıyla bir transkripsiyon sistemi oluşturmuştur. O yıldan günümüze ağızlar üzerine birçok çalışma hazırlanmış; ancak, çalışmalarda bu sisteme tam olarak uyulmamıştır. Hazırladığımız bu çalışmada 1999-2019 yılları arasında yapılan 50 ağız çalışmasındaki transkripsiyon işaretleri (ünlüler) ile Türk Dil Kurumunun oluşturduğu sistemdeki transkripsiyon işaretleri karşılaştırılmıştır. Giriş bölümünde, bu araştırmalarda söz konusu sisteme neden uyulmadığı, bu sorunun çözümü için yapılan çalışmalar ve bu soruna dikkat çeken bazı çalışmalara değinilmiştir. Ardından Türk Dil Kurumunun oluşturduğu sistemdeki ünlüler için verilen transkripsiyon işaretleri ile mevcut çalışmalardaki ünlü işaretleri bazı grafik ve tablolar vasıtasıyla karşılaştırılmıştır. Ayrıca bu bölümde söz konusu sistemde yer almayan, ancak mevcut çalışmalarda kullanılan diğer ünlü işaretlerine de yer verilmiştir. Çalışmanın sonlarına doğru 50 ağız çalışmasında tespit edilen ünlüler ve işaretleri bir şema olarak verilmiş ve böylelikle bu işaretler bir araya toplanmıştır. Sonuç bölümünde tespit edilen işaretlerin sayısı, bu işaretlerin “Türk Dil Kurumu Transkripsiyon Sistemi”nde olup olmadığı hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca bu bölümde araştırmacıların hangi işaretleri tespit etmekte zorlandığı/zorlanmadığı, bazı işaretlerin neden daha fazla/daha az kullanıldığı hakkında bazı çıkarımlarda bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Türk Dili, Ağız Bilimi, Transkripsiyon, Ünlüler.