Özet
Şecere-i Terakime'de Ölüm Örtmecesi
Bugün kullandığımız kelimelerin birçoğu eski Türk kültürünü yansıtmaktadır. İnsanlar bazen söyleyeceklerinin başkalarını rahatsız edeceğinden çekinir ve bazı kelimeleri gizleyerek daha yumuşak ifadeler tercih ederler. Normal şartlarda kötü olarak algılanan kelimelerin bir şekilde değiştirilip yeni ve farklı bir tarzda söylemesine “örtmece” denilmektedir Doğum, ölüm, cinsellik gibi insanlığın temel konuları ile ilgili ifadeler sembolik anlamlarla yüklüdür. Özellikle “ölüm” hayat hakkındaki diğer gerçeklerden çok daha duygusal şekilde değerlendirilir ve daha dikkatle ifade edilir. Ölüm ile ilgili örtmece sözler, bu kavramın yaratacağı etkiyi algıda azaltmak ve sıradanlaştırmak için kullanılır.
Şecere-i Terakime’nin Türkmen boyları arasında söylenen rivayetler, hocaların ve beylerin ellerindeki şecereler, Reşideddin’in Camiü’t-tevarih’indeki Oğuzname gibi kaynaklardan faydalanarak yazıldığı göz önüne alındığında eski Türk tarih ve kültürünün önemli bir temsilcisi olduğu aşikârdır. Bu çalışmada Şecere-i Terakime’de yer alan “ölüm” kavramı ile ilgili örtmece ifadeler tespit edilmiş, anlambilimsel açıdan yorumlanmış ve günümüzdeki ölüm örtmeceleriyle kıyaslanmıştır.
<
Anahtar Kelimeler
Şecere-i Terakime, Toplumsal Yapı, Tabu, Ölüm, Örtmece.